Soạn mới giáo án Sinh học 11 CTST bài 15: Cảm ứng ở thực vật

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi nêu khái niệm, đặc điểm cảm ứng ở thực vật và trả lời câu hỏi 1 sgk trang 93.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Khái quát về cảm ứng ở thực vật

- Cảm ứng ở thực vật là sự thu nhận và trả lời các kích thích từ môi trường của các cơ quan trên cơ thể thực vật.

- Đặc điểm: Xảy ra chậm, khó quan sá, có thể xảy ra dựa trên sự phân chia hoặc thay đổi độ trương nước của tế bào.

- Đáp án câu hỏi 1 sgk trang 93:

Cảm ứng ở thực vật có thể được biểu hiện thông qua sự vận động của các cơ quan trên cơ thể thực vật như hưởng sáng, hướng nước, hướng hoá,...; hoạt động đóng, mở của khí khổng; sự rụng lá theo mùa..

Ví dụ: Thân cây hướng về phía cả ảnh sáng; rễ sinh trưởng hướng về nguồn nước và chất dinh dưỡng

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm tiến hành nghiên cứu nội dung về một hình thức vận động hướng động. Các nhóm thực hiện một nhiệm vụ độc lập thông qua việc hoàn thành câu hỏi số 2 sgk trang 94:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về tính hướng sáng

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về tính hướng trọng lực

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về tính hướng nước và hướng hóa

+ Nhóm 4: Tìm hiểu về tính hướng tiếp xúc.

Nhiệm vụ chung: câu luyện tập sgk trang 95.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

II. Các hình thức biểu hiện và vai trò của cảm ứng ở thực vật

1. Vận động hướng động

Vận động hướng động là hình thức phản ứng của các cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích theo một hướng xác định, trong đó, hướng của phản ứng phụ thuộc vào hướng của tác nhân kích thích.

Phân loại:

+ Dựa vào hướng phản ứng: hướng động dương và hướng động âm

+ Dựa vào bản chất của tác nhân kích thích: hướng sáng, hướng trọng lực, hướng nước và hướng hóa, hướng tiếp xúc.

- Đáp án câu hỏi 2 sgk trang 94:

Bảng đính dưới hoạt động 2

- Đáp án câu luyện tập sgk trang 95.

a) Treo chậu cây nằm ngang so với mặt đất.

Thân sinh trưởng uốn cong lên trên, còn rễ sinh trưởng uốn cong xuống dưới. Vì thân hướng trọng lực âm còn rễ cây hướng trọng lực dương.

b) Treo chậu cây ở tư thế úp ngược.

Thân cây sinh trưởng uốn cong lên trên. Vi thân cây hướng trọng lực âm.

Loại hướng động

Tác nhân kích thích

Cơ quan phản ứng

Vai trò

Ví dụ

Hướng sáng

Ánh sáng

Thân, rễ

Giúp cây có thể thu nhận ánh sáng cho quá trình quang hợp

Cây cà chua hướng về phía có ánh sáng mặt trời khi đặt gần cửa sổ

Hướng trọng lực

Trọng lực

Thân, rễ

Đảm bảo cho rễ sinh trưởng trong đất để giữ cây đứng vững, hút nước và các chất dinh dưỡng cho cây.

Khi treo nghiêng chậu cây, thân sinh trưởng uốn cong lên trên, còn rễ sinh trưởng uốn cong xuống dưới theo chiều trọng lực.

Hướng nước

Nước

Rễ

Đảm bảo rễ cây hút được nước

Rễ sinh trưởng hướng đến nguồn nước

Hướng hóa

Hóa chất

rễ

Cây có thể lấy được các chất dinh dưỡng và tránh xa các chất độc hại

Rễ sinh trưởng hướng đến nguồn chất dinh dưỡng (phân bón)

Hướng tiếp xúc

Sự tiếp xúc

Thân hoặc tua cuồn

Cây có thể vươn lên để thu nhận ánh sáng cho quá trình quang hợp

Tua cuốn của cây thân leo cuốn vào thân gỗ ở gần nó.

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm bốn, đọc thông hiểu thông tin trong sgk, nêu khái niệm vận động cảm ứng, phân loại và trả lời câu hỏi 3, luyện tập sgk trang 95, 96

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

2. Vận động cảm ứng

- Vận động cảm ứng là hình thức của các cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích không định hướng.

- Phân loại:

+ Tùy theo tác nhân kích thích: quang ứng động, thủy ứng động, hóa ứng động, ứng động tiếp xúc, ứng động tổn thương, điện ứng động,..

+ Dựa vào cơ chế phản ứng: Ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.

- Đáp án câu hỏi 3 sgk trang 95: