Soạn mới giáo án Sinh học 11 CTST bài 24: Sinh sản ở thực vật

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm đôi, nghiên cứu SGK và trả lời CH thảo luận 1, 2:

1. Quan sát Hình 24.1, hãy cho biết vì sao sinh sản sinh dưỡng là hình thức sinh sản vô tính

2. Quan sát Hình 24.2, hãy mô tả quá trình sinh sản bằng bào tử ở rêu. Trong đó, xác định sinh sản vô tính diễn ra ở giai đoạn nào.

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS nghiên cứu SGK, suy nghĩ, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện 1 - 2 nhóm phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận, thái độ làm việc của các HS.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT

1. Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật

Đáp án CH thảo luận 1, 2

1. Sinh sản sinh dưỡng là hình thức vô tính ở thực vật trong đó cây con được hình thành từ cơ thể sinh dưỡng (rễ, thân, lá) của cây mẹ không có sự kết hợp giao tử đực và giao tử cái.

2. Quá trình sinh sản bằng bào tử ở rêu: Túi bào tử tạo ra các bào tử (n) nhờ giảm phân → bào tử nguyên phân và phát triển thành thể giao tử (n) (gồm thể giao tử đực chứa túi tinh và thể giao tử cái chứa túi trứng) → tinh trùng (n) và trứng (n) gặp nhau, xảy ra quá trình thụ tinh trong túi trứng tạo thành hợp tử (2n) → hợp tử phát triển thành phôi rồi thành thể bào tử (2n).

Trong vòng đời của rêu, sinh sản vô tính là giai đoạn thể giao tử được hình thành từ bào tử đơn bội (n); đây chỉ là một giai đoạn trong quá trình sinh sản hữu tính của rêu.

Kết luận:

- Thực vật có thể sinh sản theo hai hình thức là sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.

- Thực vật sinh sản vô tính bằng cơ quan sinh dưỡng (rễ, thân, lá) hoặc bằng bào tử

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, tìm hiểu các phương pháp nhân giống vô tính ở thực vật, trả lời CH thảo luận 3

Trong nông nghiệp, người ta đã áp dụng những phương pháp nào để nhân nhanh các giống cây trồng mang những đặc tính mong muốn? Cho ví dụ

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Thảo luận nhóm đôi trả lời CH thảo luận 2

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận, thái độ làm việc của các HS.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

2. Phương pháp nhân giống vô tính ở thực vật

Đáp án CH thảo luận 3

Trong nông nghiệp, để nhân nhanh các giống cây trồng mang những đặc tính mong muốn, người ta có thể sử dụng các phương pháp nhân giống vô tính như giâm, chiết, ghép và nuôi cấy mô tế bào thực vật.

Ví dụ:

- Ghép cành cam với gốc của cây chanh

- Nhân giống việt quất bằng nuôi cấy mô dưới ánh sáng nhân tạo, nhân giống hoa lan bằng nuôi cấy mô.

- Giâm cành một số loài cây như mía, khoai lang, sắn dây, dâu tằm,...

Kết luận:

Trong nông nghiệp, người ta đã áp dụng nhiều phương pháp nhân giống vô tính như: giảm, chiết, ghép, nuôi cấy mô tế bào thực vật để nhân nhanh nhiều giống cây trồng có lợi cho con người

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK nêu cấu tạo chung của hoa.

- HS thảo luận nhóm đôi, trả lời CH thảo luận 4

 Quan sát Hình 24.5 và dựa vào kiến thức đã học, hãy mô tả cấu tạo chung của hoa

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tìm hiểu thông tin, đọc SGK trả lời câu hỏi của GV

- Thảo luận nhóm đôi trả lời CH thảo luận

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận, thái độ làm việc của các HS.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

II. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở THỰC VẬT

1. Cấu tạo chung của hoa

Đáp án CH thảo luận 4

- Hoa gồm các bộ phận chính như: cánh hoa (tràng hoa), đài hoa, nhị và nhụy. Ngoài ra còn có các bộ phận khác như: cuống hoa và đế hoa.

+ Nhị hoa gồm 3 bộ phận chính: Chỉ nhị, Bao phấn, Hạt phấn nằm trong bao phấn.

+ Nhụy hoa gồm 4 bộ phận chính: Đầu nhụy, Vòi nhụy, Bầu nhụy, Noãn nằm trong bầu nhụy

Kết luận:

Hoa là cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa, gồm các bộ phận: cuống hoa, đế hoa, đài hoa, cánh hoa, nhị hoa, nhụy hoa

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 3 nhóm, các nhóm tiến hành nghiên cứu nội dung về quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa. Mỗi nhóm thực hiện nhiệm vụ độc lập thông qua việc hoàn thành phiếu học tập

Nhóm 1: Tìm hiểu quá trình hình thành hạt phấn và túi phôi

Nhóm 2: Tìm hiểu quá trình thụ phấn và thụ tinh

Nhóm 3: tìm hiểu quá trình hình thành hạt và quả.

Các nhóm sẽ luân chuyển phiếu học tập đã ghi kết quả thảo luận cho nhau cho đến khi các nhóm nhận lại được phiếu học tập của mình cùng với các góp ý của hai nhóm còn lại.

- Thảo luận nhóm, trả lời CH thảo luận 5 - 7

5. Quan sát Hình 24.6, hãy mô tả quá trình hình thành hạt phấn và túi phôi. Hai quá trình này có đặc điểm gì khác nhau?

6. Tại sao quá trình thụ tinh ở thực vật có hoa được gọi là thụ tinh kép?

7. Hạt và quả được hình thành như thế nào? Trong quá trình chín, quả đã có những biến đổi sinh lí như thế nào?

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Thảo luận nhóm đôi trả lời CH thảo luận 4

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận, thái độ làm việc của các HS.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

2. Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa

Đáp án CH thảo luận 5-7

5.  Quá trình hình thành hạt phấn: Hạt phấn thể giao tử đực) được hình thành từ các tế bào mẹ (2n) trong bao phấn. Qua giảm phân, mỗi tế bào mẹ tạo bốn bào tử đơn bội (n) → mỗi bào tử đơn bội nguyên phân một lần cho hai tế bào còn được bao bọc bởi một thành dày chung tạo thành hạt phấn.

- Quá trình hình thành túi phôi: Túi phôi (thể giao tử cái) được hình thành từ tế bào mẹ (2n) của noãn. Qua giảm phân, hình thành bốn bào tử đơn bào (n) trong đó, có một bào tử có sống sót ba bảo tử còn lại bị tiêu biển → bào tử cái sống sót nguyên phân liên tiếp ba lần hình thành nên túi phôi.

Sự khác nhau:

 6. Quá trình thụ tinh ở thực vật có hoa được gọi là thụ tinh kép do có cả hai giao tử đực cùng tham gia thụ tinh. Trong đó, tinh tử thứ nhất kết hợp với trứng hình thành hợp tử, tinh tử thứ hai kết hợp với nhân cực hình thành nhân tam bội.

7. Sau khi thụ tinh, noãn phát triển thành hạt chứa phôi và nội nhũ (nội nhũ chứa chất dinh dưỡng dự trữ nuôi phôi phát triển cho đến khí hình thành cây con, bầu nhụy phát triển dày lên tạo thành quả. Khi quả chín, có sự biến đổi về màu sắc (chuyển từ màu xanh sang màu sắc đặc trưng), thay đổi độ cứng (quả mềm hơn), xuất hiện mùi vị và hương thơm đặc trưng.

Kết luận:

Sinh sản ở thực vật có hoa gồm các giai đoạn nối tiếp nhau: quá trình hình thành hạt phấn và túi phôi, thụ tinh, sự hình thành hạt và quả, quá trình chín của quả.

Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn từ nhị tiếp xúc với đầu nhụy, gồm tự thụ phấn và thụ phấn chéo. Sau khi thụ phấn, hạt phấn nảy mầm và diễn ra quá trình thụ tinh.

Thụ tinh kép là hiện tượng cả hai giao tử đực cùng tham gia thụ tinh. Trong đó, tinh tử thứ nhất kết hợp với trứng hình thành hợp tử. Tinh tử thứ hai kết hợp với nhân cực hình thành nhân tam bội. Thụ tinh kép chỉ có ở thực vật có hoa.

Sau khi thụ tinh, noãn phát triển thành hạt chưa phôi, có thể có hoặc không có nội nhũ. Bầu nhụy phát triển thành quả. Quả chín có sự biến đổi về màu sắc, độ cứng, xuất hiện mùi vị và hương thơm đặc trưng.