Bài soạn siêu ngắn: Tổng kết từ vựng (luyện tập tổng hợp) - Ngữ văn lớp 9

[toc:ul]

1. So sánh hai dị bản của câu ca dao: Râu tôm nấu với ruột bầu/ Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon. và Râu tôm nấu với ruột bâù/ Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon....

Trả lời:

Từ “gật gù” phù hợp hơn với câu ca dao hơn so với từ “gật đầu” vì từ “gật gù” thể hiện được thái độ của người thưởng thức, đó là sự tán thưởng, hài lòng, vừa ăn lại vừa khen ngợi.  

2. Nhận xét cách hiểu nghĩa của từ: Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói: - Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn. Vợ nghe thấy thế liền than thở: - Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!

Trả lời:

Đội này chỉ có một chân sút: từ "chân" được dùng theo nghĩa chuyển của phương thức hoán dụ. Cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn.

Có một chân thì chơi bóng làm gì: từ chân trong câu này được hiểu theo nghĩa gốc. Cầu thủ đó chỉ có 1 chân. Người vợ đã hiểu sai ý chồng.

3. Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi: Áo anh rách vai...Đầu súng trăng treo.

Trả lời:

• Từ vai được dùng theo nghĩa chuyển, phương thức hoán dụ
• Từ đầu được dùng theo nghĩa chuyển, phương thức ẩn dụ
• Từ miệng, chân, tay được dùng theo nghĩa gốc

4. Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài thơ sau: Áo đỏ em đi giữa phố đông...Anh đứng thành tro, em biết không?

Trả lời:

Các từ (áo) đồ, (cây) xanh, (ánh) hồng, lửa, cháy, tro trong một trường từ vựng: chỉ màu sắc và sự biến đổi do sự cháy tạo nên. => diễn đạt vẻ đẹp rực rơ, cuốn hút của cô gái và tình cảm mãnh liệt của chàng trai đối với cô.

5. Đọc đoạn trích “Đất rừng Phương Nam” và trả lời câu hỏi: Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm...

Trả lời:

Các sự vật và hiện tượng được đặt tên theo cách dùng từ có sẵn (rạch, kênh) kết hợp với đặc điểm riêng biệt của sự vật, hiện tượng.

Ví dụ: Hồ Gươm, Hòn Trống Mái, Chùa Một Cột, Dưa bở, Dưa vàng...

6. Truyện cười sau phê phán điều gì? Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con: - Mau đi gọi bác sĩ ngay! Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng dậy..

Trả lời:

Truyện cười phê phán sự thiếu hiểu biết cũng như thói học đòi của ông chồng, bởi bác sĩ hay đốc tờ thì đều chỉ người thầy thuốc.