Bài soạn siêu ngắn: Ôn tập văn học trung đại Việt Nam - Ngữ văn lớp 11

[toc:ul]

I. Nội dung. 

Câu 1: Những biểu hiện của nội dung yêu nước qua các tác phẩm và đoạn trích: Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu)...

Trả lời:

Nội dung yêu nước: yêu thiên nhiên đất nước, niềm từ hào dân tộc, lòng căm thù giặc, ý chí bất khuất chiến đấu. Đề cao vai trò luật pháp và vai trò người trí thức với đất nước.

Câu 2: Theo anh/chị, vì sao có thể nói trong văn học từ thế kỉ XVIII đến hết thế kỉ XIX xuất hiện trào lưu nhân đạo chủ nghĩa...

Trả lời:

• Đến thế kỉ XVIII-XIX, xuất hiện trào lưu chủ nghĩa nhân đạo vì có nhiều tác phẩm mang nội dung nhân đạo.
• Biểu hiện: Thương cảm trước bi kịch và đồng cảm trước khát vọng của con người; Khẳng định, đề cao tài năng, phẩm chất con người ; Lên án, tố cáo những thế lực tàn bạo.... 

• Những vấn đề cơ bản nhất trong các tác phẩm:
• Truyện Kiều: quyền sống của con người.
• Chinh phụ ngâm: quyền sống và hạnh phúc của con người trong chiến tranh.
• Thơ Hồ Xuân Hương: quyền sống, tình yêu, hạnh phúc của con người (phụ nữ).
• Truyện Lục Vân Tiên: bài ca đạo đức, nhân nghĩa ca ngợi con người lí tưởng trung, hiếu, tiết, nghĩa.
• Bài ca ngất ngưởng: bài ca một lối sống, một quan niệm sống tự do, khoáng đạt mà vẫn không ra ngoài quy củ nhà nho.
• Khóc Dương Khuê: ca ngợi tình bạn thắm thiết, thuỷ chung.
• Thương vợ: ca ngợi người vợ hiền đảm, châm biếm thói đời đen bạc. 

Câu 3: Phân tích giá trị phản ánh và phê phán hiện thực của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh của Lê Hữu Trác.

Trả lời:

a. Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm của đoạn trích (Nêu luận điểm của đề)

b. Thân bài:

• Tác giả đã miêu tả bức tranh về cuộc sống xa hoa nơi phủ chúa. (Những nghi thức, cung cách sinh hoạt trong phủ chúa)
• Cuộc sống nơi phủ chúa nhìn bề ngoài xa hoa lộng lẫy nhưng thực chất thiếu sinh khí.
• Ý nghĩa: châm biếm và dự cảm về sự suy tàn của triều Lê- Trịnh và tấm lòng cao thương của tác giả

c. Kết bài: Khẳng định lại giá trị hiện thực của tác phẩm

Câu 4: Những giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc trong sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu?

Trả lời:

a. Giá trị nội dung: đề cao đạo lí nhân nghĩa và tấm lòng yêu nước bất khuất chống giặc ngoại xâm

b. Giá trị nghệ thuật: Tính chất đạo đức – trữ tình, ngôn ngữu đậm máu ắc Nam Bộ.

II. Phương pháp. 

Câu 1: Lập bảng thống kê về tác giả, tác phẩm văn học trung đại trong chương trình lớp 11

Trả lời:

Câu 2:Một trong những phương pháp văn học trung đại Việt nam phải nắm được đặc điểm của bộ phận văn học này để từ đó đi…

Trả lời:

a. Tính quy phạm: Đề tài, hình ảnh thơ cổ, bút pháp lấy động tả tĩnh, thể thơ Thất ngôn bát cú luật Đường

• Sự sáng tạo: các hình ảnh sáng tạo, từ ngữ tạo hình và gợi cảm, màu sắc được hòa phối sinh động.

b. các điển tích, điển cố trong Bài ca ngất ngưởng: Người thái thượng, Đông phong, Trái, Nhac, Hàn, Phú.

Tác dụng: bài thơ trở nên hàm súc, cô đọng, giàu tính hình tượng, tính biểu cảm, cho thấy tài năng của tác giả.

c. Bút pháp tượng trưng: các hình ảnh bãi cát dài, vô tận => con đường khó khăn, gian khổ, ngột ngạt.

d.  Một số tác phẩm tên thể loại gắn liền với tên tác phẩm là: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Bài ca ngất ngưởng, Chiếu dời đô...

Đặc điểm về hình thức nghệ thuật trong thơ Đường luật: hệ thống quy tắc Luật, Niêm, Vần, Đối và Bố cục. Trong thơ thất ngôn bát cú: có cả đối âm, đối ý

Đặc điểm của thể loại văn tế: gắn với phong tục tang lễ, nhằm bày tỏ lòng tiếc thương đối với người đã mất,  

• Bố cục: 4 đoạn: Lung khởi, Thích Thực, Ai vãn, Kết
• Bài Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu: theo đúng bố cục bốn phần

 Đặc điểm của thể loại hát nói: là văn bản ngôn từ, phần lời ca của bài hát nói, là làn điệu chủ đạo của lối hát ca trù

• Đặc điểm sau:
• Nội dung: chứa những tư tưởng tình cảm tự do phóng khoáng.
• Hình thức: tự do, vần nhịp tự do, lời thơ mang ngữ điệu nói với giọng buông thả tự do.