[toc:ul]
Tiểu sự và con người ông đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự nghiệp văn học cũng như phong cách nghệ thuật của ông:
Ông xuất thân tỏng gia đình nông dân và là một tri thức nghèo => các tác phẩm của ông thường viết về họ.
Đời sống nội tâm phong phú, sôi sục, tấm lòng đôn hậu => con đường nghệ thuật hiện thực “vị nhân sinh”, tư tưởng nhân đạo sâu sắc.
Nội dung chính trong quan điểm nghệ thuật của Nam Cao: phê phán thứ văn chương thi vị hóa cuộc sống đen tối, bất công, coi đó là thứ “ánh trăng lừa dối”; yêu cầu nghệ thuật phải găn bó với đời sống nhìn thẳng vào sự thật “tàn nhẫn”, phải nói lên nỗi thống khổ, cùng quẫn của nhân dân, vì họ mà lên tiếng => tư tưởng nhân đạo là yêu cầu tất yếu, nhà văn phải có lương tâm, nhân cách xứng đáng với nghề nghiệp của mình.
Sau Cách mạng, Nam Cao tích cực tham gia kháng chiến, sắn sàng hy sinh thứ nghệ thuật cao siêu của mình với ý nghĩ: lợi ích của dân tộc là trên hết, phải "sống rồi hẵng viết"
Ông thường day dứt về những số phận bi thảm, thấp cổ bé họng, lên án xã hội tàn bạo tha hóa con người vốn có bản tính hiền lành.
Nét chính trong phong cách nghệ thuật Nam Cao: Có khuynh hướng đi vào nội tâm, đi sâu vào thế giới tinh thần của con người. Ông có biệt tài diễn tả, phân tích tâm lý nhân vật, có giọng điệu riêng. Ông là nhà văn hiện thực lớn, một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn.