Soạn chi tiết Ngữ văn 12 Cánh diều bài 3: Nhật kí Đặng Thùy Trâm (Đặng Thùy Trâm)

CHUẨN BỊ

Câu 1: Tính xác thực của việc ghi chép hàng ngày được biểu hiện ở những yếu tố nào? Sự trải nghiệm của người viết đem lại hiệu quả gì cho văn bản?

Bài làm chi tiết: 

Những yếu tố biểu hiện tính xác thực của việc ghi chép hàng ngày:

• Thời gian: Nhật kí được viết theo thứ tự thời gian, từ năm 1986 đến 1970. Việc này giúp người đọc hiểu được thời gian diễn ra các sự kiện và hoạt động được ghi lại.
• Địa điểm: Nhật kí được viết khi Đặng Thùy TRâm làm bác sĩ ở Đức Phổ, Quảng Ngãi
• Người liên quan: Nhật kí ghi lại những trải nghiệm và sự kiện liên quan đến Đặng Thùy Trâm và những người xung quanh cô
• Cảm xúc và suy nghĩ: Nhật kí Đặng Thùy Trâm không chỉ ghi lại sự kiện, mà con ghi lại cảm xúc và suy nghĩ của cô.

Hiệu quả của sự trải nghiệm của người viết đem lại cho văn bản:

• Sự trải nghiệm giúp tạo ra những ký ức đáng nhớ trong cuộc sống, giúp ta nhớ lại những kỉ niệm đẹp
• Mỗi sự trải nghiệm mang đến cho chúng ta những bài học quý giá để chúng ta học hỏi, trau dồi kĩ năng và khả năng của mình
• Sự trải nghiệm trong cuộc sống cho chúng ta niêm vui, cảm xúc và trải nghiệm đầy màu sắc
• Hiểu rõ giá trị trách nhiệm, sự kiên nhẫn, sự kiên định và sự đồng cảm.

Câu 2: Văn bản sử dụng hình thức trần thuật ở ngôi thứ mấy? Chi tiết nào của văn bản gây ấn tượng đối với người đọc? 

Bài làm chi tiết: 

Văn bản sử dụng hình thức trần thuật ở ngôi thứ nhất. 

Chi tiết của văn bản gây ấn tượng đối với người đọc: Tình yêu quê hương và lòng yêu nước: Nhật kí Đặng Thùy Trâm là minh chứng cho tình yêu quê hương và lòng yêu nước cửa người Việt Nam trong thời kì kháng chiến.

Câu 3: Văn bản gửi gắm tư tưởng, tình cảm gì của người viết? Điều ấy có liên quan như thế nòa đến cuộc sống hiện nay?

Bài làm chi tiết: 

Văn bản gửi gắm tư tưởng, tình cảm của người viết:

• Tình yêu quê hương và lòng yêu nước: Trong nhật kí Đặng Thùy Trâm đã thể hiện một tình yêu rộng lớn, một tình người gắn với lý tưởng, lẽ sống của cuộc đời mình, đó là tình cảm với nhân dân, với đồng đội
• Sự hy sinh vì lí tưởng: Với lí tưởng sống đã chọn, Đặng Thùy Trâm đã lao vào công việc với một nghị lực phi thường. Cô đã lăn xả vào cứu chữa thương binh, chăm sóc thương binh, tổ chức cho đơn vị di chuyển thương binh...
• Tình cảm gia đình: Trong nhật kí Đặng Thùy Trâm cũng thể hiện tình cảm sâu sắc đối với gia đình. Cô thường tự nhận mình là cô gái tiểu tư sản với những tình cảm rất đỗi đời thường.

Những tư tưởng và tình cảm đó có liên quan mạnh mẽ đến cuộc sống hiện nay:

• Trân trọng hòa bình: Bác sĩ Đặng Thùy Trâm mãi là tấm gương cho thế hệ trẻ hôm nay – những người sinh ra và lớn lên sau chiến tranh, chưa từng nếm trải trận mạc, guan khổ, mất mát và hy sinh – biết trân trọng cuộc sống mình đang có
• Sống có ước mơ, có hoài bão và luôn vì mọi người: Những người trẻ tuổi hôm này có thể học hỏi từ tinh thần sống của Đặng Thùy Trâm, sống với ước ơ, hoài bão và luôn vì mọi người
• Nhớ ơn thế hệ trước: Những người trẻ tuổi hiện nay cần nhớ ơn những người đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc như Đặng Thùy Trâm.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Công việc hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm có gì đặc biệt?

Bài làm chi tiết: 

Công việc hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm: 

• Chữa trị cho những chiến sĩ bị thương trong quá trình chiến đấu trên chiến trường
• Với những học sinh, bác sĩ cũng đã đem lại những điều quý giá trong lí luận về y học.

Câu 2: Chú ý suy nghĩ và ước mơ của tác giả.

Bài làm chi tiết: 

Suy nghĩ của tác giả: Tiếc nuối tuổi thanh xuân trôi qua nhanh qua nhưng rồi cô ấy đã suy nghĩ lại rằng hoàn cảnh bây giờ phải gác bỏ lại những ước mơ của bản thân.

Ước mơ của tác giả: đánh thắng giặc Mỹ, giành lại độc lập tự do cho đất nước

Câu 3: Chú ý tình cảm của tác giả đối với gia đình và quê hương.

Bài làm chi tiết: 

Tình cảm của tác giả đối với gia đình và quê hương: Nỗi nhớ gia đình da diết, luôn ước mong có thể trở về nhà bất kì lúc nào. Dù vậy, Thùy Trâm vẫn giữ được lý tưởng chiến đấu giành độc lập cho tổ quốc. Có lẽ tình yêu với gia đình trở thành động lực mạnh mẽ cho cô gái này.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Văn bản trên gồm ba phần, được trích từ ba đoạn khác nhau của Nhật kí Đặng Thùy Trâm nhưng giữa chúng vẫn có mạch logic gắn kết nội dung. Em hãy nêu nội dung của từng phần và chỉ ra mạch logic gắn kết đó.

Bài làm chi tiết: 

Nội dung của từng phần:

• Phần 1: Công việc hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm
• Phần 2: Sự tiếc nuối tuổi xuân nhưng vẫn sẵn sàng chiến đấu vì tổ quốc của tác giả
• Phần 3: Nỗi xúc động khi đọc thư của mẹ và sự nhớ thương của tác giả với gia đình.

Mach logic gắn kết của ba phần: Mở đầu là giới thiệu những công việc hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm; đoạn 2 là suy nghĩ của tác giả về ước mơ và lý tưởng – là nguyên nhân để giải thích cho những công việc mà tác giả đang làm. Ở phần 3, qua bức thư gửi cho mẹ thể hiện tình cảm tác giả vê gia đình và quê hương – đó chính là nguồn động lực để cô tiếp tục thực hiện lý tưởng của mình.

Câu 2: Hãy chỉ ra những sự kiện và suy nghĩ của tác giả được thể hiện trong từng phần văn bản và nêu nhận xét của em về chủ thể trần thuật. Thực hiện theo bảng sau:

Bài làm chi tiết: 

Câu 3: Tính phi hư cấu của đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm được thể hiện ở những yếu tố nào? Điều đó có tác dụng gì đối với nội dung của văn bản?

Bài làm chi tiết: 

Những yếu tố thể hiện tính phi hư cấu của đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm: 

• Sự kiện có thực: Nhật kí ghi chép lại cuộc sống hàng ngày của một người nữ bác sĩ nơi chiến tuyến. Những sự kiện, sự vụ mà người viết đã trực tiếp tham gia và chứng kiến
• Thời gian và địa điểm cụ thể: Nhật kí được viết theo thứ tự thời gian, từ năm 1968 đến năm 1970. Địa điểm diễn ra sự việc cũng được ghi chép cụ thể
• Nhân vật có thực: Nhật kí ghi lại những trải nghiệm và sự kiện liên quan đến Đặng Thùy Trâm và những người xung quanh cô.

Tác dụng:

• Tăng tính chân thực: Tính phi hư cấu giúp tăng tính chân thực cho văn bản, giúp người đọc cảm nhận được sự thạt về cuộc sống, con người và sự kiện
• Tạo sự liên kết mạnh mẽ giữa người đọc và người viết: Khi người đọc biết rằng những gì họ đang đọc là sự thật, họ có thể cảm thấy mình có một sự liên kết mạnh mẽ hơn với người viết
• Tạo độ tin cậy: Tính phi hư cấu giúp tạo độ tin cậy cho người đọc, khi họ biết rằng những gì họ đang đọc là sự thật
• Tạo sự thấu hiểu: Tính phi hư cấu giúp người đọc thấu hiểu hơn về cuộc sống, con người và sự kiện.

Câu 4: Hãy chỉ ra một đoạn văn có sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật trong văn bản. Việc sử dụng kết hợp các thủ pháp đó có tác dụng gì?

Bài làm chi tiết: 

- Đoạn văn có sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật trong văn bản: “Những ngày bận rộn trong công tác dồn dập, thương nặng, người ít, mọi người trong bệnh xá đều hết sức vất vả. Riêng mình, trách nhiệm càng nặng nề hơn bao giờ hết, mỗi ngày làm việc từ sáng tinh mơ cho đến đêm khuya. Khối lượng công việc quá lớn mà người không có nên một mình mình vừa phải phụ trách bệnh xá, vừa lo điều trị, vừa giảng dạy. Vô cùng vất vả và cũng còn nhiều khó khăn trong công việc nhưng hơn bao giờ hết mình cảm thấy rằng mình đã đem hết tài năng, sức lực của mình… trong công tác bên giường bệnh”.

- Tác dụng:

• Việc kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật giúp việc miêu tả sự kiện và nhân vật trong nhật lí hiện lên sinh động: là những dòng nhật kí hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm về công việc chữa trị các thương binh nơi chiến trường
• Khắc họa khung cảnh chiến đấu ác liệt nơi chiến trường với biết bao nhiêu chiến sĩ đã bị thương nặng
• Qua đó, góp phần thể hiện tính cách nhân vật: là một bác sĩ luôn hết mình vì công việc cứu chữa bệnh nhân và luôn cống hiến hết tài năng, sức lực của bản thân cho cách mạng.

Câu 5: Em có suy nghĩ và cảm xúc gì sau khi đọc văn bản? Chi tiết nào trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?

Bài làm chi tiết: 

Sau khi đọc văn bản, em cảm thấy vô cùng xúc động và tự hào trước lý tưởng cao đẹp của bác sĩ Đặng Thùy Trâm, người đã không ngần ngại bỏ lại sau lưng mình tuổi trẻ, tình yêu, gia đình… để lên đường chiến đấu vì sự độc lập toàn vẹn lãnh thổ của đất nước. Đó cũng là cảm xúc tự hào, ngưỡng mộ, yêu quý đối với người con gái dũng cảm, gan dạ trong thời kì kháng chiến cứu nước.

Chi tiết khi nhận được thư của mẹ. “Ôi! Có ai hiểu lòng con ao ước được sống giữa gia đình, dù chỉ một giây lát đến mức nào không? Con vẫn hiểu điều đó từ lúc bước chân lên chiếc ô tô đưa con vào đường bom đạn. Nhưng con vẫn ra đi vì lý tưởng” trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em. Vì việc rời xa gia đình là một việc thực sự khó khăn đối với một cô gái ở độ tuổi đôi mươi. Dù chỉ là một ước mơ giản dị nhưng cũng xúc động biết bao nhiêu. Nhưng sau tất cả, cô gái ấy vẫn ra đi vì lí tưởng phía trước, lý tưởng để đất nước giành được độc lập. Và giờ đây, nỗi nhớ gia đình đã trở thành động lực để tiếp thêm sức mạnh cho cô tiếp tục thực hiện lý tưởng của mình.

Câu 6: Theo em, văn bản trên có ý nghĩa như thế nào đối với thế hệ trẻ ngày nay.

Bài làm chi tiết: 

Ý nghĩa của văn bản trên đối với thế hệ trẻ ngày nay:

• Bài học về tinh thần yêu nước và lòng kiên cường: Nhật kí Đặng Thùy Trâm chứa đựng cả một bầu trời kí ức huy hoàng của dân tộc và trên hết là thái độ sống cống hiến, tích cực của cô gái trẻ - đại diện cho thế hệ thanh niên tri thức thời bấy giờ. Cô đã tạm biệt gia đình, bạn bè, để đến nơi xa xôi, đầy hiểm nguy, góp sức mình trong những ngày tháng gian nan nhất để mong một ngày tự do, hòa bình đến với đất nước
• Bài học về sự hi sinh và lòng dũng cảm: Nhật kí Đặng Thùy Trâm đã phơi bày thực tế tàn khốc của cuộc chiến tranh chống Mỹ. Cuốn sách giống như một thước phim đen trắng nhưng vô cùng sống động kể lại những trận đánh ác liệt của quân và dân ta. Đặng Thùy Trâm, như bao chàng trai, cô gái Việt Nam trong thời chiến, đã anh dũng, hi sinh vì độc lập tự do
• Bài học về sự nhân văn và tình yêu cuộc sống: Nhật kí Đặng Thùy Trâm là những ghi chép hàng ngày của một người nữ bác sĩ về cuộc sống của chị nơi chiến tuyến. Cuốn nhật kí là thời giới riêng của người trí thức nhạy cảm mà không yếu đuối, tha thiết với cuộc sống mà không hề sợ hãi trước những gian nan. 

Những bài học này giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử, biết trân trọng hòa bình và tự do mà tổ tiên đã hi sinh để đạt được. Đồng thời, những giá trị mà Nhật kí Đặng Thùy Trâm mang lại còn giúp thế hệ trẻ ngày nay học hỏi được tinh thần kiên cường, lòng yêu nước và tình yêu cuộc sống.