Soạn chi tiết Ngữ văn 12 Cánh diều bài 3: Khúc tráng ca nhà giàn (Xuân Ba)

CHUẨN BỊ

Câu 1: Văn bản viết về vấn đề gì?

Bài làm chi tiết: 

Văn bản viết về quyết định của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc xây dựng hệ thống nhà giàn trên các bãi ngầm có tiềm năng kinh tế và ý nghĩa chiến lược về an ninh - quốc phòng.

Câu 2: Những thông tin xác thực được điều tra, ghi chép… của văn bản nhằm mục đích gì? 

Bài làm chi tiết: 

Mục đích của những thông tin xác thực được điều tra, ghi chép… của văn bản là để xác định chủ quyền của Việt Nam tại khu vực thềm lục địa. Điều này được thực hiện vào tháng 10 năm 1938 khi một số nước khác đang quan sát vùng biển của Việt Nam.

Câu 3: Chi tiết nào của văn bản gây ấn tượng đối với em? Vì sao?

Bài làm chi tiết: 

Chi tiết gây ấn tượng đối với em nằm ở cuối đoạn trích, tác giả đã thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc khi chứng kiến, lắng nghe, trải nghiệm chuyến đi. Tác giả vô cùng trầm trồ, khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn khi có thể xây dựng được hệ thống nhà nước, cắm được hệ thống cọc vững vàng, kiên cố xuống biển sâu. Đồng thời tác giả cũng bày tỏ sự kính trọng, yêu mến, tự hào trước lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ cũng như niềm tin tưởng vào tương lai tươi sáng của thế hệ sau.

Câu 4: Sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật của văn bản có tác dụng gì?

Bài làm chi tiết: 

Tác dụng: Sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật của văn bản đã để lại trong lòng bạn đọc nhiều ấn tượng sâu sắc về con người và thiên nhiên vùng biển nói chung và Ba Kè nói riêng.

Câu 5: Vấn đề tác giả nêu trong văn bản có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội và bản thân.

Bài làm chi tiết: 

Ý nghĩa của vấn đề tác giả nêu trong văn bản:

Đối với xã hội: tác phẩm là một lời tri ân sâu sắc đến những người lính trên nhà giàn, những người đã không ngần ngại hi sinh bản thân để bảo vệ chủ quyền biển đảo của đất nước. Đây cũng là một cách để nâng cao nhận thức của xã hội về tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền biển đảo, và tầm quan trọng của sự đóng góp của những người lính trên nhà giàn.

Đối với bản thân: qua việc đọc và và hiểu vấn đề mà tác giả đưa ra, người đọc có thể nhìn nhận lại bản thân, nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của mình đối với xã hội và đất nước. Đồng thời, tác phẩm cũng giúp người đọc thấy được giá trị của sự hi sinh, lòng dũng cảm, và tinh thần kiên trì.

Câu 6: Đọc trước văn bản Khúc tráng ca nhà giàn; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Xuân Ba.

Bài làm chi tiết: 

* Tác giả Xuân Ba: 

Xuân Ba tên khai sinh là Trịnh Huyên, sinh năm 1954, quê tại làng Lon Biện Thượng Thanh Hóa (nay là thôn Việt Yên, xã Vĩnh Hùng, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa).

Xuân Ba sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống ấm nhạc

Ông theo học khoa Văn trường Đại học tổng hợp Hà Nội năm 1976

Năm 1988, ông trở thành Hội viên hội Hội nhà văn Việt Nam.

Phong cách sáng tác của Xuân Ba đều mang hơi hướng đọc diễn, mỗi một thể loại đều hằn chứa màu sắc, phong cách độc đáo riêng của ông.

Tác phẩm nổi tiếng: Vẫn phải tin vào những giọt nước mắt (1995), Khang khác mây thường (2004), Chuyện buồn kể muộn (2005)…

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Chú ý bối cảnh của chuyến đi?

Bài làm chi tiết: 

Bối cảnh của chuyến đi:

• Thời gian: 4 giờ sáng khi bầu trời còn là màn đêm
• Không gian: trên tài giữa biển khơi

Câu 2: Giá trị ẩn trong đảo chìm là gì?

Bài làm chi tiết: 

Giá trị ẩn trong đảo chìm là: Những nước phát triển như Nhật Bản chẳng hạn vớ được đảo chìm như thế quả bằng vớ được kim cương”.

Câu 3: Khu vực Ba Kè có gì đặc biệt

Bài làm chi tiết: 

Khu vực Ba Kè không cồn, không nhô lên những mỏm để tạo nên thứ đảo chìm nhưng đã tạo ra một độ sâu vừa phải cho phép dựng những chòi canh lênh khênh trên đó mà bây giờ ta quen gọi là nhà giàn.

Các vị trí nhà giàn xây dung lại với nhau, vây bọc nhau, đủ tạo thành thế trận để giữ cho chủ quyền, đất nước những khoảng san hô quý giá mà tiềm ẩn quanh đó là những mỏ dầu, túi khí,

Câu 4: Chú ý nội dung phần 2

Bài làm chi tiết: 

Nội dung của phần 2: Sự hi sinh của những cán bộ chiến sĩ khi thực hiện nhiệm vụ ở biển cả dữ dội.

Câu 5: Hình dung sự dữ dội của biển cả.

Bài làm chi tiết: 

Sự dữ dội của biển cả “Biển vẫn làm trò tung hứng chiếc xuống như một thứ đồ chơi mỏng manh”. Biển cả dữ dội, nguy hiểm với những cơn sóng trào cuồn cuộn khiến cho chiếc xuồng trở nên lung lay.

Câu 6: Chuyện xảy ra vào giai đoạn nào?

Bài làm chi tiết: 

Chuyện xảy ra vào giai đoạn: từ năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn.

Câu 7: Chú ý những chi tiết về sự hi sinh của cán bộ, chiến sĩ.

Bài làm chi tiết: 

Những chi tiết về sự hi sinh của cán bộ, chiến sĩ:

• Mười bốn cán bộ chiến sĩ nhà giàn đã hi sinh trong một số trận bão
• Nhà đổ, liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quang, Chủ nhiệm Chính trị giàn 1:3 Phúc Tần đã bơi nhiều ngày trên biển. Trong lúc sóng to gió lớn còn nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội và chiếc phao cá nhân. Sau đó mới chịu xuống biển.
• Liệt sĩ đại úy Vũ Quang Chương, chỉ huy nhà giàn 2A Phúc Nguyên trong trận bão số 8 năm 1998, chòi sắp đổ vẫn bình tĩnh chỉ huy bộ đội.

Câu 8: Nội dung phần 3 kể chuyện gì?

Bài làm chi tiết: 

Nôi dung phần 3 kể lại câu chuyện về quá trình phát triển cũng như sự khác nhau của ba thế hệ nhà gian theo thời gian: Thời kì đầu chỉ là những cái cọc bê tông cắm xuống nền san hô, trên bắc hoặc thưng ván hoặc bạt. Sang thế hệ thứ hai, có sự xuất hiện của công binh, dựng những công trình lô cốt chỉ hở ra khung cửa. Tới thế hệ thứ ba, phát triển thành tổ hợp kiến trúc nói chung.

Câu 9: Chú ý điểm khác nhau của ba thế hệ nhà gian.

Bài làm chi tiết: 

Điểm khác nhau của ba thế hệ nhà gian: Thời kì đầu chỉ là những cái cọc bê tông cắm xuống nền san hô, trên bắc hoặc thưng ván hoặc bạt. Sang thế hệ thứ hai, có sự xuất hiện của công binh, dựng những công trình lô cốt chỉ hở ra khung cửa. Tới thế hệ thứ ba, phát triển thành tổ hợp kiến trúc nói chung. Từ xa ngó như cái nhà, không một biệt thự màu trắng ba, bốn tầng đột ngột nhỏ giữa đại dương.

Câu 10: Tác giả bày tỏ thái độ và cảm xúc như thế nào ở phần cuối? 

Bài làm chi tiết: 

* Thái độ và cảm xúc của tác giả ở phần cuối:

Tác giả vô cùng khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn khi có thể xây dựng được hệ thống nhà giằn, cắm được hệ thống cọc trụ vững, kiên cố xuống biển sâu như vậy “Ngạc nhiên khi biết được cái nhà giàn chót vùng biển đất Mũi Cà Mau cũng do quân của tướng Nam đây thiết kế thi công”; “Tôi ngó xuống làn nước thăm thẳm kia để rùng rình không biết anh em công binh làm cách nào…”

Tác giả cũng thể hiện sự kính trọng, yêu mến, tự hào và lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ cũng như niềm tin tưởng vào tương lai tươi sáng của thế hệ mai sau “sẽ cắm hệ thống cọc hiện đại – bà đỡ cho nền móng thành phố, sân bay trên biển của nước Việt Nam mới”.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về vấn đề gì? Tóm tắt nội dung chính của mỗi phần được đánh số trong văn bản.

Bài làm chi tiết: 

Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về sự thay đổi của ba thế hệ nhà giàn theo thời gian. Đồng thời thể hiện cuộc sống gian khổ, nhiều mất mát hi sinh của các cán bộ ở quần đảo Trường Sa.

Nội dung chính của mỗi phần:

• Phần 1: Những cái nhìn của tác giả về khu vực Ba Kè
• Phần 2: Những cán bộ chiến sĩ hi sinh bởi sự dữ dội của biển cả
• Phần 3: Điểm khác nhau của ba thế hệ nhà giàn
• Phần 4: Niềm vui mừng, sự tự hào của tác giả về quân của tướng Nam.

Câu 2: Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố nào? Điều đó có tác dụng gì đối Với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của tác phẩm?

Bài làm chi tiết: 

Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố:

• Hình ảnh gắn liền với hiện thực, sự thực: Tác giả đã sử dụng hình ảnh thực tế từ cuộc sống, từ những trải nghiệm cá nhân để tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống trên nhà giàn
• Kết cấu, nghê thuật xây dựng cốt truyện: Mặc dù là một bài phóng sự nhưng Khúc tráng ca nhà giàn có một cấu trúc rõ ràng, mạch lạc, giống như một câu chuyện
• Ngôn ngữ, giọng điệu lôi cuốn, giàu tính nhân vật: Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế, biểu đạt cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách sâu sắc, tạo nên một giọng điệu riêng, lôi cuốn người đọc
• Khắc họa hình ảnh chân thực, giàu tính gợi hình, gợi cảm: Những hình ảnh trong bài phóng sự không chỉ chân thực mà còn giàu tính gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc có thể cảm nhận được không khí, môi trường sống và công việc khắc nghiệt của những người làm việc trên nhà giàn.

Tác dụng: Tính phi hư cấu trong bài phóng sự “Khúc tráng ca nhà giàn” giúp thể hiện rõ nét nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống và công việc của những người làm việc trên nhà giàn, cũng như những khó khăn, thách thức mà họ phải đối mặt. Đồng thời nó cũn giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.

Câu 3:  Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng những biện pháp đặc trưng gì của thể loại phóng sự? Hãy chỉ ra một số dẫn chứng cụ thể.

Bài làm chi tiết: 

Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng những biện pháp đặc trưng của thể loại phóng sự: tả, thuật, bình.

Một số dẫn chứng:

• Lời tả: “Tôi chỉ biết láng máng cái nhà giàn này là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kết cấu khung kép của giàn khoan dầu khí với hệ thống móng cọc thép chịu được bão gió cấp 12 hoặc hơn. Tôi cũng láng máng thêm… Tôi ngó xuống làn nước thăm thẳm kia để rùng mình, không biết anh em công binh làm bằng cách nào mà thương lượng được Hà Bá hay vua Thủy Tề để cắm được hệ thống cọc vững vàng kiên cố như thế?”.
• Lời thuật: “Tôi đang nói đến cái nhà giàn không mấy kiên cố những năm xa chứ không phải loại giàn thế hệ mới bây giờ có thể chịu được cấp 12, trên cả cấp 12! Những cơn bão năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn. Đại tá Chấn kể lại Sở chỉ huy Quân chủng ở Hải Phòng có lúc lặng hẳn đi khi anh em một số nhà giàn điện về là chòi khó thế này… đó là những thông điện cuối cùng mà Sở chỉ huy Quân chủng nhận được…”

Câu 4: Chi tiết nào của văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?

Bài làm chi tiết: 

Chi tiết ở phần 2 của văn bản là chi tiết để lại ấn tượng đặc biệt đối với em. Khi nhà giàn 1:3 Phúc Tấn bị bão đánh sập vào năm 1990 đã làm ba chiến sĩ hy sinh. Liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quảng, Chủ nhiệm chính trị nhà giàn đã bơi nhiều ngày trên biển nhưng trong lúc sóng to, gió lớn “còn nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội và chiếc phao cá nhân”. Dù đứng trước ranh giới vô cùng mong manh giữa sống và chết, họ vẫn nhường nhau từng miếng lương khô cuối cùng và phao cá nhân. Hành động này của họ khiến em cảm thấy xúc động với tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó bền chặt. Đó cũng là cảm xúc xót xa, thương xót cho những khó khăn với những vất vả, nguy hiểm mà chiến sĩ phải trải qua.

Câu 5: Việc kết hợp thủ pháp trần thuật với miêu tả để kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn của văn bản nhằm mục đích gì? Người viết thể hiện thái độ và sự đánh giá như thế nào về vấn đề đó?

Bài làm chi tiết: 

Mục đích: Việc kết hợp thủ pháp trần thuật với miêu tẳ để kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn của văn bản nhằm mục đích tạo nên một bức tranh sinh động, chân thực về cuộc sống và công việc của ba thế hệ nhà giàn. Thủ pháp trần thuật giúp tái hiện, kể lại câu chuyện, sự kiện một cách trung thực, khách quan. Trong khi đó, thủ pháp miêu tả giúp tạo nên những hình ảnh, cảnh vật, con người một cách sinh động, đầy màu sắc.

Thái độ và sự đánh giá của tác giả: Xuân Ba đã thể hiện sự trầm trồ, khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn. Ông cũng tỏ ra kính trọng, yêu mến, tự hào trước lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ cũng như tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. Thông qua việc kể về lịch sử của ba thế hệ nhà giàn, tác giả đã ca ngợi sự hi sinh, cống hiến của những cán bộ chiến sĩ trước những khó khăn, dữ dội của biển cả.

Câu 6: Theo em, vấn đề được nêu trong bài phóng sự có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội hiện nay?

Bài làm chi tiết: 

Ý nghĩa của vấn đề được nêu trong bài phóng sự đối với xã hội hiện nay:

Bài phóng sự “Khúc tráng ca nhà giàn” nêu lên vấn đề về cuộc sống và công việc khắc nghiệt của những người làm việc trên nhà giàn, những khó khăn, thách thức mà họ phải đối mặt, cũng như sự hi sinh, cống hiến của họ vì lý tưởng cao đẹp. Đây là một vấn đề rất quan trọng, có ý nghĩa lớn đối với xã hội hiện nay.

Ý nghĩa đối với xã hội hiện nay: Trước hết, nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về công việc và cuộc sống của những người làm việc trên nhà giàn, từ đó tạo ra sự thông cảm, đồng lòng và sự hỗ trợ từ cộng đồng. Thứ hai, nó cũng góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền và tài nguyên quốc gia. Cuối cùng, thông qua việc kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn, bài phóng sự cũng giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.