Soạn chi tiết Ngữ văn 12 Cánh diều bài 4: Tự đánh giá Mưa xuân (Nguyễn Bính)

Đọc đoạn văn bản sau, chọn phương án đúng cho mỗi câu hỏi (từ câu 1 đến câu 5) và trả lời các câu hỏi (từ câu 6 đến câu 10).

Câu 1: Phương án nào thể hiện đúng nhất nội dung tự giới thiệu của cô gái?

A. Trẻ trung, trong trắng, chưa có chồng 

B. Làm nghề dệt vải, đã được mẹ gả bán 

C. Ngày bên khung cử 

D. Có mẹ già, đi dệt vải ở chợ làng xa

Bài làm chi tiết:

Chọn đáp án A. Trẻ trung, trong trắng, chưa có chồng 

Câu 2: Khi biết tin có hội chèo làng Đặng; cô gái có tâm frạng như thế nào?

A. Lưu luyến, bịn rịn                                 

B. Háo hức, mong đợi

C. Thất vọng, chán chường                       

D. Buồn bã, cô đơn

Bài làm chi tiết:

Chọn đáp án B. Háo hức, mong đợi

Câu 3: Từ nào sau đây phản ánh đúng nhất thái độ của cô gái trong đêm hội chèo?

A. Tuyệt vọng                                       

B. Giận dữ

C. Thất vọng                                         

D. Bức xúc

Bài làm chi tiết:

Chọn đáp án A. Tuyệt vọng                                       

Câu 4: Dòng nào không thể hiện đúng sự tương phản về tâm tư của cô gái trước và sau đêm hội chèo?

A. Mưa xuân phơi phới bay - Mưa xuân đã ngại bay

B. Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy - Hoa xoan đã nát dưới chân giày.

C. Thôn Đoài cách có một thôi đê - Có ngắn gì đâu một dải đê

D. Mẹ bảo: "Thôn Đoài hát tối nay" - Để mẹ em rằng: hát tối nay?

Bài làm chi tiết:

Chọn đáp án D. Mẹ bảo: "Thôn Đoài hát tối nay" - Để mẹ em rằng: hát tối nay?

Câu 5: Những câu thơ sau đây cho thấy đặc điểm nào về ngôn ngữ của bài Mưa xuân?

• Mẹ già chưa bán chợ làng xa
• Thế nào anh ấy chả sang xem
• Chờ mãi anh sang anh chẳng sang.
• Thế mà hôm nọ hát bên làng
• Có ngắn gì đâu một dải đê!

A. Đậm tính thông tục                               

B. Đậm tính địa phương

C. Đậm chất thôn quê                                

D. Đậm chất thành thị

Bài làm chi tiết: 

Chọn đáp án C. Đậm chất thôn quê

Câu 6: Bài thơ có kết cấu như thế nào? Hãy chỉ ra diễn biến tâm trạng của cô gái trước, trong và sau hội chèo.

Bài làm chi tiết:

Bài thơ có kết cấu theo thể thơ Tứ Nguyệt Trường Thiên

Diễn biến tâm trạng của cô gái:

• Trước hội chèo: Tâm trạng xôn xao, nhớ nhung, náo nức, hồi hộp muốn gặp người yêu nhưng cũng ngại ngùng e thẹn của cô gái mới yêu “Lòng thấy giăng tơ một mối tình. Em ngừng tay lại giữa thoi xinh”/ “Em xin phép mẹ vội vàng đi”…
• Trong hội chèo: Mong mỏi trông tìm hình bóng người yêu “Em mải tìm anh chẳng thiết xem…”. Cùng với đó là tâm trạng thất vọng, buồn bã, đau khổ vì không thấy người yêu lỡ hẹn “Chờ mãi anh sang, anh chả sang… Để cả mùa xuân cũng bẽ bàng”
• Sau hội chèo: Nỗi lòng nặng trĩu, thất vọng, buồn sầu, lủi thủi đi về một mình của cô gái “Mình em lầm lụi trên đường về/ Có ngắn gì đầu một dải dê”. Đồng thời là niềm hi vọng, niềm tin vào tình yêu của cô gái ở tương lai phía trước “Bao giờ em mới gặp anh đây? Bao gờ hội Đặng đi ngang ngõ…”

Câu 7: Em có nhận xét gì về tâm hồn, tình cảm của nhân vật trữ tình trong bài thơ? Dựa vào yếu tố nào để đưa ra nhận xét ấy?

Bài làm chi tiết:

Tâm hồn, tình cảm của nhân vật trữ tình trong bài thơ: Bài thơ “Mưa Xuân” của Nguyễn Bình là một tác phẩm trữ tình đặc sắc, thể hiện tâm hồn và tình cảm sâu sắc của nhân vật qua những hình ảnh, biểu cảm và ngôn ngữ thi ca.

• Tâm hồn nhân vật: Nhân vật trong bài thơ có một tâm hồn nhạy cảm, dễ bị xúc động bởi những biến đổi của thiên nhiên và cuộc sống. Mưa xuân không chỉ đơn thuần là hiện tượng tự nhiên mà còn là biểu tượng cho những cảm xúc mạnh mẽ, sự thay đổi và hy vọng.
• Tình cảm nhân vật: Tình cảm của nhân vật được thể hiện rõ nét qua sự gắn kết mạnh mẽ với mưa xuân. Mưa xuân không chỉ mang lại sự sống mới mà còn đánh thức những cảm xúc sâu thẳm trong lòng nhân vật. Nhân vật yêu mưa xuân, yêu cuộc sống và yêu những con người xung quanh mình.
• Yếu tố để đưa ra nhận xét: Nhận xét về tâm hồn và tình cảm của nhân vật dựa trên việc phân tích ngôn ngữ, hình ảnh, biểu cảm và cách sử dụng các phương tiện biểu đạt khác trong bài thơ. Đặc biệt, việc nhân vật liên tưởng và tương tác với mưa xuân là một yếu tố quan trọng giúp hiểu rõ hơn về tâm hồn và tình cảm của họ.

Câu 8: Hãy chỉ ra sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống và yếu tố hiện đại trong bài thơ Mưa xuân.

Bài làm chi tiết:

Sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống và yếu tố hiện đại trong bài thơ Mưa xuân:

• Yếu tố truyền thống:

+ Từ ngữ và cách nói mang đậm sắc thái ngôn ngữ dân gian, giản dị: hội chèo làng Đặng, hát Xoan…

+ Thể thơ truyền thống: Tứ Nguyệt Trường Thiên.

• Yếu tố hiện đại: Trong bài thơ “Mưa xuân” có bức tranh làng quê ngày xuân, có hội làng, có nỗi lòng của một thôn nữ ở tuổi cập kê. Đó còn là một câu chuyện về tình yêu, về nỗi nhớ mong, tương tư của một cô gái trẻ nơi thôn quê thuần khiết với người mình yêu. Từ đó, thể hiện nỗi xót xa về số phận và hạnh phúc của tuổi trẻ trong cuộc đời cũ những năm tháng năm quá.

Câu 9: Em ấn tượng với câu thơ hoặc hình ảnh thơ nào nhất? Vì sao?

Bài làm chi tiết:

Hình ảnh mưa xuân đã để lại ấn tượng sâu đậm đối với em. Đây là hình ảnh đã xuất hiện xuyên suốt bài thơ mang ý nghĩa nghệ thuật đặc sắc. Trước hết, hình ảnh thơ đã gợi ra khung cảnh mùa xuân đặc trưng nơi làng quê “mưa xuân phơi phới bay”. Những làn mưa xuân đến và dịu dàng, êm ái như gieo vào lòng người những xuyến xao. Đồng thời hình ảnh mưa xuân được lặp lại nhưng với sắc thái mới tương phản, đối lập nhau “mưa xuân phơi phới”, “mưa xuân ngại bay”. Mưa xuân không còn “phơi phới” mà đã ngại bay”. Dường như điều đó cũng phù hợp để miêu tả tâm trạng của con người. Từ mong đợi, háo hức cho đến thất vọng, sầu buồn của người con gái mới yêu. Mưa xuân là hình ảnh nghệ thuật qua đó thể hiện tâm trạng của cô gái trong trẻo, thuần khiết với những nỗi niềm trong tình yêu. 

Câu 10: Nhận xét về thơ Nguyễn Bính, nhà phê bình văn học Hoài Thanh viết: “Thơ Nguyễn Bính đã đánh thức người nhà quê vẫn ẩn náu trong lòng ta” (Thi nhân Việt Nam). Với em, Mưa xuân của Nguyễn Bính đã đánh thức “người nhà quê" như thế nào?

Bài làm chi tiết:

“Người nhà quê” trong nhận xét của nhà phê bình văn học Hoài Thanh có thể được hiểu là hình ảnh của con người Việt Nam, những người sống gần gũi với thiên nhiên và cuộc sống nông thôn, với những giá trị truyền thống và tình yêu đất nước. 

Trong bài thơ “Mưa xuân”, Nguyễn Bính đã sử dụng hình ảnh mưa xuân - một hiện tượng tự nhiên quen thuộc với cuộc sống nông thôn, để tạo nên một không gian thơ mộng và trữ tình. Mưa xuân không chỉ là mưa, mà còn là biểu tượng cho sự sống, sự mới mẻ, hy vọng và khát khao. Điều này đã tạo nên một cảm giác gần gũi, thân thuộc, đánh thức “người nhà quê” trong lòng mỗi người đọc.

Hơn nữa, qua lời kể của nhân vật trong bài thơ, Nguyễn Bính đã tái hiện lại những cảm xúc, tình cảm của “người nhà quê” trước những thay đổi của thiên nhiên và cuộc sống. Những cảm xúc ấy, dù là niềm vui, nỗi buồn hay sự lặng lẽ, đều chất chứa tình yêu và niềm tự hào về quê hương, đất nước.

Vì vậy, có thể nói, “Mưa Xuân” của Nguyễn Bính đã đánh thức “người nhà quê” bằng cách khơi dậy những cảm xúc, tình cảm sâu sắc và gần gũi với cuộc sống, con người Việt Nam.