Soạn siêu ngắn ngữ văn 8 Cánh diều bài 7 Tự đánh giá: Qua Đèo Ngang

Câu 1: Phương án nào nêu đúng về thể loại và chữ viết của bài thơ Qua Đèo Ngang?

A. Thất ngôn bát cú Đường luật, viết bằng chữ Hán

B. Thất ngôn bát cú Đường luật, viết bằng chữ Nôm 

C. Thất ngôn xen lục ngôn, viết bằng chữ Nôm

D. Thất ngôn bát cú Đường luật, viết bằng chữ Quốc ngữ

Hướng dẫn trả lời:

Bài thơ “Qua Đèo Ngang” được viết bằng chữ Nôm với thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật

• Vậy, đáp án đúng là đáp án: B. Thất ngôn bát cú Đường luật, viết bằng chữ Nôm 

Câu 2: Cảnh Đèo Ngang được tái hiện trong bài thơ như thế nào? 

A. Cảnh vật tươi đẹp, đủ loại hoa lá sắc màu

B. Cảnh vật tràn đầy sức sống, cây cối chen chúc 

C. Cảnh vật vắng vẻ, hoang sơ, đượm buồn

D. Cảnh vật trống vắng, lạnh lẽo, gợi nỗi buồn thê lương

Hướng dẫn trả lời:

Trong bài thơ, cảnh vật hiện lên vắng vẻ, hoang sơ, đượm buồn

• Vậy, đáp án đúng là đáp án: C. Cảnh vật vắng vẻ, hoang sơ, đượm buồn

Câu 3: Bài thơ được ngắt chủ yếu theo nhịp nào?

A. 3/4 

B. 4/3

C. 2/3/2

Hướng dẫn trả lời:

Bài thơ được ngắt nhịp 4/3

• Vậy, đáp án đúng là đáp án: B. 4/3

Câu 4: Từ nào sau đây là từ tượng hình?

A. Lom khom

B. Quốc quốc

C. Gia gia

D. Cỏ cây

Hướng dẫn trả lời:

Trong các từ trên, có từ “lom khom” chỉ dáng vẻ nên đây là từ tượng hình

• Vậy, đáp án đúng là đáp án: A. Lom khom

Câu 5: Biện pháp tu từ đảo ngữ ở câu thơ “Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.” có tác dụng gì?

A. Tô đậm sự thưa thớt, quạnh vắng của cảnh vật

B. Thể hiện vẻ hoang tàn, tiều tuỵ của cảnh vật

C. Khắc hoạ tâm trạng buồn bã, cô đơn của tác giả

D. Miêu tả vẻ đẹp hoang sơ, thơ mộng của cảnh vật

Hướng dẫn trả lời:

Biện pháp tu từ đảo ngữ ở câu thơ “Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.” có tác dụng tô đậm sự thưa thớt, quạnh vắng của cảnh vật

• Vậy, đáp án đúng là đáp án: A. Tô đậm sự thưa thớt, quạnh vắng của cảnh vật

Câu 6: Bài thơ viết về chủ đề gì? Chủ đề ấy có liên quan đến nhan đề Qua Đèo Ngang như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

• Chủ đề chính của bài thơ là việc tả cảnh Đèo Ngang trong thời điểm xế tà và thể hiện nỗi buồn cô đơn và sự nhớ nhà, tình yêu đối với tổ quốc của một người con đã hy sinh cho nước.

• Nhan đề của bài thơ "Qua Đèo Ngang" thể hiện chủ đề chính của tác phẩm, là một cuộc hành trình qua Đèo Ngang. Đèo Ngang là một con đèo nằm ở ranh giới giữa hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, và thông qua việc miêu tả Đèo Ngang, tác giả đã vẽ nên khung cảnh tự nhiên đẹp và hoang sơ của nơi này.

• Bài thơ thể hiện sự đan xen giữa vẻ đẹp tự nhiên và cuộc sống con người, và qua đó, tác giả truyền đạt thông điệp về tình yêu đối với quê hương và niềm tự hào về đất nước.

Câu 7: Các từ láy, từ tượng hình, từ tượng thanh và phép đối có vai trò gì trong việc thể hiện nội dung bài thơ?

Hướng dẫn trả lời:

Các nguyên tắc ngôn ngữ, từ ngữ, và hình ảnh được sử dụng trong bài thơ đóng một vai trò quan trọng trong việc truyền đạt nội dung:

• Từ láy: Các từ láy trong bài thơ có tác dụng tạo ra hình ảnh về sự thưa thớt và ít ỏi (ví dụ: "lom khom," "lác đá"). Bằng cách này, tác giả nhấn mạnh sự sơ sài và nhỏ bé của cuộc sống con người giữa cảnh vật thiên nhiên rộng lớn và hoang sơ. Điều này tạo nên một cảm giác hoang vắng và trống trải, gợi lên cảm xúc buồn hiu và lặng lẽ của tác giả.

• Từ tượng thanh: Âm thanh của các loài chim như "quốc quốc" và "gia gia" được sử dụng như một biện pháp tạo hình âm thanh, tạo sự động tĩnh và chơi chữ. Tiếng chim nhắc nhở về sự nhớ nước, tình cảm đối với ngôi nhà cũ, và đặc biệt là lòng đam mê của tác giả trong việc nhớ quê hương và quá khứ huy hoàng của đất nước. Điều này thể hiện tâm trạng của tác giả, đầy hoài cổ và nhớ nhà.

• Phép đối: Sự đối lập là một yếu tố tự nhiên trong hai câu thơ thể hiện cảnh sắc trên sông và dưới núi. Điều này tạo ra một cảnh trái ngược, làm cho cảnh vật trở nên tách rời và thưa thớt hơn.

Câu 8: Hãy hình dung tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan khi đi qua Đèo Ngang. Vì sao nhà thơ lại có tâm trạng đó?

Hướng dẫn trả lời:

Tâm trạng của người du khách xa quê trong buổi chiều tà ẩn dấu sự buồn bã.

• Bằng cách sử dụng hình ảnh và âm thanh của cảnh vật, đặc biệt là qua hai hình tượng tiếng chim quốc quốc và tiếng chim đa đa.

• Tiếng chim "gia gia" có thể được hiểu là tiếng chim và cũng có thể ám chỉ "nhà." Đây là biểu hiện của sự nhớ quê hương của người con xa xứ. Khi mặt trời lặn, thời điểm gia đình đoàn tụ, bà ở lại một mình trong một vùng đất hoang sơ, nỗi nhớ quê hương trở nên cực kỳ đậm đà và thổn thức.

• Tiếng chim "quốc quốc" không chỉ là tiếng chim mà còn ám chỉ "đất nước," "Tổ quốc." Đây là tượng trưng cho sự nhớ về quê hương của bà, xứ Bắc Hà, và quá khứ huy hoàng của đất nước khi còn ở thời kỳ thịnh vượng, trước khi triều Nguyễn dời kinh đô đến Huế.

• Sự tả trực tiếp của tâm trạng được thể hiện qua câu cuối cùng của bài thơ: "Mảnh tình riêng ta với ta." Điều này thể hiện sự đối diện của bà với chính mình, và do đó, nỗi cô đơn của bà tại đất xa xứ trở nên càng rõ rệt và sâu sắc hơn.

Câu 9: Em có nhận xét gì về không gian được khắc hoạ trong bài Qua Đèo Ngang? Không gian ấy có liên quan như thế nào đến tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan?

Hướng dẫn trả lời:

• Mô tả không gian Đèo Ngang thông qua góc nhìn và tâm trạng của bà Huyện Thanh Quan: Đèo Ngang hiện lên như một vùng đất hoang sơ và vắng vẻ với nét đẹp tự nhiên của núi non và sông nước. Tuy nơi này có sự sống của con người, nhưng nó thưa thớt và ít ỏi.

• Sự miêu tả của cảnh vào lúc chiều tà, nhìn từ góc độ của một người du khách xa quê, làm nổi lên cảm giác buồn, hoang sơ, và vắng lặng. Bà Huyện Thanh Quan cảm nhận rằng đứng giữa một không gian rộng lớn của vũ trụ đã khiến tác giả cảm thấy cô đơn, trống vắng, và lẻ loi.

• Tâm trạng của bà Huyện Thanh Quan được thể hiện qua nỗi buồn, sự nhớ nhà, và tình cảm đầy đau đớn và cô đơn của tác giả khi nhìn thấy cảnh Đèo Ngang.