Soạn siêu ngắn ngữ văn 8 Cánh diều bài 5 Hịch tướng sĩ

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Nội dung chính của phần 2 là gì?

Hướng dẫn trả lời:

Nội dung chính của phần 2 là kể về chiến công chống quân Mông của quân dân nước Tống, khiến người đời sau còn mãi nhớ ơn. Từ đó, tác giả muốn nhắc nhở về thái độ và tinh thần chiến đấu của các quân sĩ. 

Câu 2: Những thái độ, hành động nào bị tác giả phê phán?

Hướng dẫn trả lời:

Tác giả phê phán những thái độ và hành động của một số người dân và quan lãnh đạo như bỏ bê việc nêu tập quân-sĩ, không quan tâm đến việc trừ hung, và tập trung vào việc vui chơi, giải trí thay vì sẵn sàng đối mặt với nguy cơ xâm lược.

Câu 3: Việc nêu lên hậu quả nhằm mục đích gì?

Hướng dẫn trả lời:

Việc nêu lên hậu quả nhằm mục đích cảnh báo và thúc đẩy người dân và quan lãnh đạo tập trung vào việc đối phó với nguy cơ xâm lược của quân Mông, và đánh thức họ khỏi thái độ bất cần và vô trách nhiệm.

Câu 4: Những vấn đề nào được nêu lên ở đoạn cuối phần 3?

Hướng dẫn trả lời:

Ở đoạn cuối phần 3, tác giả nêu lên việc viết một quyển sách có tên "Binh thư yếu lược" để hướng dẫn và đào tạo quân sĩ, cũng như để cảnh báo về sự nghiêm trọng của tình hình và khuyên người đọc học sách để chuẩn bị cho sự đối phó với nguy cơ xâm lược.

Câu 5: Câu hỏi "Vì sao vậy?" nhằm giải thích cho điều gì?

Hướng dẫn trả lời:

Câu hỏi "Vì sao vậy?" được sử dụng để giải thích lý do tác giả viết bài thơ này, nhấn mạnh sự quan trọng của việc chuẩn bị và tự vệ trước nguy cơ xâm lược, và để khuyến khích các quân sĩ hiểu và thực hiện những điều tác giả đã đề cập.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Xác định mục đích và đối tượng thuyết phục của bài Hịch tướng sĩ.

Hướng dẫn trả lời:

• Trần Quốc Tuấn viết bài "Hịch tướng sĩ" với mục đích:

• Truyền động nhiệt tình yêu nước cho các tướng sĩ.

• Khuyến khích các tướng sĩ hăng hái học tập Binh thư yếu lược do ông soạn thảo.

• Bài viết này được tạo ra để thúc đẩy lòng yêu nước của các tướng sĩ và khuyến khích họ học tập Binh thư yếu lược do ông soạn thảo.

• Đối tượng thuyết phục của bài “Hịch tướng sĩ” là các tướng sĩ. 

Câu 2: Trình bày bố cục của bài hịch, cho biết luận điểm của từng phần và mối quan hệ của mỗi phần với mục đích của bài hịch.

Hướng dẫn trả lời:

Bài "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc Tuấn có cấu trúc tổ chức bố cục như sau:

Phần 1: Phần đầu tiên của bài viết giới thiệu ngắn gọn về các tướng sĩ lịch sử nổi tiếng và những hành động nổi bật của họ, như Kỷ Tín, Vu, Dự Nhượng, Thân Khoái, Uất Trì Cung, Nhan Cảo Khanh. Phần này nhấn mạnh vai trò và thành tựu của những tướng sĩ này trong việc bảo vệ đất nước và dân tộc, tạo nên một bầu không khí tôn vinh lòng yêu nước.

• Phần 2: Tác giả dùng phần này để phê phán thái độ và hành vi của một số tướng sĩ thời hiện đại. Ông chỉ ra rằng nhiều tướng sĩ đương thời đã không hiểu được tầm quan trọng của việc bảo vệ đất nước và thường tập trung vào việc cá nhân, không có tinh thần yêu nước đích thực. Phần này phản ánh một tình hình tiêu cực trong xã hội và tôn vinh lòng yêu nước.

• Phần 3: Trong phần này, tác giả tiếp tục nêu rõ hậu quả của thái độ và hành vi thiếu tôn trọng quốc gia và dân tộc. Ông cảnh báo rằng nếu các tướng sĩ và quân đội không chuẩn bị và rèn luyện sẵn sàng, thì đất nước có thể sẽ bị xâm lược và bị hủy hoại. Phần này nhấn mạnh mối quan hệ giữa việc duy trì lòng yêu nước mạnh mẽ và sự bảo vệ của đất nước.

• Phần 4: Phần cuối cùng là lời kêu gọi của tác giả, ông tạo ra một hình ảnh động viên và thúc đẩy tinh thần của các tướng sĩ, kêu gọi họ học tập, rèn luyện, và chuẩn bị để bảo vệ đất nước. Phần này liên quan chặt chẽ đến mục đích chính của bài viết, đó là khích lệ và động viên lòng yêu nước và sự sẵn sàng của các tướng sĩ.

Câu 3: Hãy chỉ ra cách thuyết phục của tác giả qua bài hịch (Gợi ý: Vì sao tác giả mở đầu bài hịch bằng cách nêu lên những tấm gương trung thần nghĩa sĩ? Vì sao tác giả bày tỏ tình cảm với các tướng sĩ và phê phán nghiêm khắc những suy nghĩ, việc làm sai trái của họ? Lời khuyên nhủ của tác giả dựa trên cơ sở nào?...).

Hướng dẫn trả lời:

Tác giả thể hiện cách thuyết phục trong bài "Hịch tướng sĩ" thông qua một loạt các kỹ thuật và sử dụng tố chất nhân văn. Dưới đây là một số cách thuyết phục của ông:

• Sử dụng tấm gương: Tác giả mở đầu bài viết bằng việc giới thiệu những tướng sĩ lịch sử nổi tiếng như Kỷ Tín, Vu, Dự Nhượng, Thân Khoái, Uất Trì Cung, Nhan Cảo-Khanh, và Đường ngột Ngại. Điều này giúp tạo ra một tấm gương mà người đọc có thể lấy làm ví dụ và lấy cảm hứng. Tác giả muốn thể hiện rằng tình yêu nước và sự hy sinh cho quốc gia không phải là điều mới mẻ và đã từng tồn tại trong lịch sử.

• Phê phán suy nghĩ và hành động sai trái: Tác giả sử dụng phần thứ hai của bài viết để phê phán thái độ và hành vi của một số tướng sĩ thời hiện đại. Ông chỉ ra rằng nhiều tướng sĩ đương thời đã không hiểu tầm quan trọng của việc bảo vệ đất nước và thường tập trung vào việc cá nhân, không có tinh thần yêu nước đích thực. Bằng cách này, tác giả tạo ra một hình ảnh của sự thiếu trách nhiệm và tầm nhìn hẹp hòi, từ đó phê phán những thái độ sai lầm.

• Sử dụng lý lẽ và cảm xúc: Tác giả dùng lý lẽ để thuyết phục độc giả về mức độ quan trọng của việc yêu nước và sự sẵn sàng trong bảo vệ đất nước. Ông cảnh báo rằng nếu không chuẩn bị và rèn luyện, đất nước có thể sẽ bị xâm lược và hủy hoại. Bằng cách này, ông áp dụng một lý lẽ thực tiễn và logic để thuyết phục.

• Lời khuyên dựa trên trách nhiệm và lòng yêu nước: Tác giả sử dụng phần cuối cùng của bài viết để động viên và khuyên nhủ các tướng sĩ. Ông tạo ra hình ảnh của tình thầy trò kiếp xưa và đồng lòng trong việc duy trì lòng yêu nước. Lời kêu gọi của ông dựa trên trách nhiệm cá nhân và lòng yêu nước, với mong muốn rằng bằng việc học tập và sẵn sàng, các tướng sĩ có thể đóng góp vào sự bảo vệ của đất nước.

• Tóm lại, tác giả thể hiện sự thuyết phục trong bài "Hịch tướng sĩ" bằng cách sử dụng các tấm gương, phê phán suy nghĩ sai trái, sử dụng lý lẽ và cảm xúc, và lời khuyên dựa trên trách nhiệm và lòng yêu nước để đánh thức tinh thần yêu nước và sẵn sàng của các tướng sĩ.

Câu 4: Văn nghị luận không chỉ thuyết phục bằng lí lẽ mà còn bằng cả tình cảm, cảm xúc. Hãy dẫn ra một số câu văn trong bài hịch nêu lí lẽ và một số câu văn bộc lộ nỗi lòng của Trần Quốc Tuấn.

Hướng dẫn trả lời:

Những đoạn văn trong bài "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc Tuấn chứa đựng những lí lẽ và tình cảm sâu sắc:

• Truyền tải lí lẽ:

"Nay các người nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn...Lúc bấy giờ, dẫu các người muốn vui vẻ phỏng có được không?"

• Tác giả đưa ra những quan điểm logic để chỉ ra rằng, nếu binh sĩ không quan tâm và không chịu trách nhiệm với vận mệnh của đất nước, họ cũng sẽ trở thành những người thất bại và chịu hậu quả nặng nề. Điều này được biểu đạt qua việc nhấn mạnh rằng nếu họ tiếp tục làm ngơ với tình hình quốc gia, họ sẽ không còn niềm vui trong tương lai.

• Tố cáo tội ác giặc:

Trong bài hịch, tác giả không chỉ nêu lên những tội ác của giặc mà còn khơi gợi được lòng căm thù vô cùng mạnh mẽ. Điều này dẫn đến sự khích lệ tinh thần yêu nước không bị khuất phục và ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của tướng sĩ.

• Bộc lộ tình cảm của tác giả:

"Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong ra ngựa, ta cũng vui lòng"

• Các câu văn bộc lộ một cách thẳng thắn những cảm xúc sâu sắc của Trần Quốc Tuấn. Ông biểu hiện lòng căm thù đối với giặc một cách rất mạnh mẽ, cảm thấy đau đớn và phẫn uất trước sự xâm lược và khủng bố của giặc. Ông đặc biệt tự hào về tinh thần yêu nước và sự hy sinh của mình, sẵn sàng đánh đổi bằng cả sự hy sinh của mình để bảo vệ đất nước.

Câu 5: Nêu khái quát các giá trị về nội dung và nghệ thuật của bài hịch. 

Hướng dẫn trả lời:

• Bài "Hịch tướng sĩ" có giá trị nội dung vô cùng quý báu. Đây là một tác phẩm vĩ đại của dân tộc, được coi là một "thiên cổ hùng văn" không bao giờ lỗi thời. Nó tổng hợp sâu sắc truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc, là kết quả của ý chí và sức mạnh quật cường của toàn dân trong suốt hàng trăm năm lịch sử. Trong bài "Hịch tướng sĩ," Trần Quốc Tuấn thể hiện mạnh mẽ lòng yêu nước cháy bỏng và sự căm thù sâu sắc đối với kẻ thù, thể hiện lòng kiên định của một tướng lĩnh tận tâm vì nước và dân.

• Ngoài giá trị nội dung lịch sử và tinh thần, bài hịch còn có giá trị nghệ thuật đáng kể. Nó được xem là một tác phẩm xuất sắc trong thể loại áng văn chính luận. Lập luận trong bài rất chặt chẽ và lôgic, lý lẽ rõ ràng, và sử dụng hình ảnh phong phú, có sức thuyết phục cao, giúp tạo nên sự thấm thía cho độc giả. Bài viết kết hợp một cách hài hoà giữa lí trí và tình cảm, làm cho độc giả cảm nhận được sự đoàn kết và sự hy sinh của tinh thần yêu nước. Lời văn được sáng tạo và giàu hình ảnh, tạo nên một tiết tấu và âm nhạc riêng, làm cho bài viết trở nên cuốn hút và sâu sắc hơn.

Câu 6: Ngày nay, loại văn bản nào có mục đích và nội dung tương tự hịch? Theo em, khi nào thì người ta viết loại văn bản như thế?

Hướng dẫn trả lời:

• Văn bản "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh có cùng mục đích và nội dung với "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc Tuấn. Cả hai văn bản đều nhằm kêu gọi lòng yêu nước và đoàn kết toàn dân trong cuộc chiến đấu chống lại giặc ngoại xâm. Chúng tôn vinh tinh thần yêu nước, khích lệ tinh thần quốc gia, và kêu gọi những người lính và tướng sĩ đứng lên bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lược của kẻ thù.

• Về việc viết hịch, người ta thường thực hiện khi đất nước đối diện với tình huống đe dọa từ giặc ngoại xâm hoặc xâm lược. Hịch thường được sáng tác để tuyên truyền và kêu gọi toàn dân đoàn kết, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ quê hương. Thông qua hịch, tác giả muốn tạo nên tinh thần đoàn kết, đồng lòng chống giặc, và tôn vinh lòng yêu nước của những người lính và tướng sĩ.

Câu 7: Từ bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, em học được gì về cách viết bài văn nghị luận nhằm thuyết phục người khác?

Hướng dẫn trả lời:

Từ bài "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc Tuấn, ta có thể học được nhiều điều về cách viết bài văn nghị luận nhằm thuyết phục người khác:

• Lập luận chặt chẽ: Trong bài viết nghị luận, tác giả cần xác định rõ các luận điểm chính và sắp xếp chúng một cách có logic. Trần Quốc Tuấn đã thể hiện điều này bằng cách trình bày rõ ràng và có cấu trúc cho các luận điểm của mình, từ việc nêu tình hình đất nước đến tuyên bố giá trị của việc kháng chiến.

• Dẫn chứng cụ thể: Để thuyết phục, cần sử dụng các dẫn chứng cụ thể và thuyết minh một cách rõ ràng. Trần Quốc Tuấn đã dùng ví dụ và sự kiện cụ thể như sự hi sinh của các anh hùng lịch sử để minh họa và củng cố luận điểm của mình.

• Sức thuyết phục cao: Từ ngữ và lời văn phải sức thuyết phục cao, đồng thời phải có tình cảm và lý do thấm thía. Trần Quốc Tuấn đã sử dụng cảm xúc mạnh mẽ và tâm hồn yêu nước để thuyết phục độc giả về tầm quan trọng của kháng chiến.

• Giữa lí trí và tình cảm: Viết bài nghị luận cần kết hợp hài hòa giữa lí trí và tình cảm. Trần Quốc Tuấn không chỉ đưa ra lập luận logic mà còn thể hiện nỗi lòng yêu nước và sự phẫn nộ trước giặc ngoại xâm.

• Sử dụng hình ảnh và ngôn ngữ hấp dẫn: Sử dụng hình ảnh và ngôn ngữ hấp dẫn giúp làm cho bài viết trở nên sống động và dễ hiểu hơn. Trần Quốc Tuấn đã sử dụng những ví dụ và lời văn đầy màu sắc để thể hiện tâm trạng và tạo ấn tượng sâu sắc.

Tóm lại, bài "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc Tuấn cung cấp một ví dụ xuất sắc về cách viết bài văn nghị luận thuyết phục người khác thông qua việc sắp xếp lập luận, sử dụng dẫn chứng cụ thể, sức thuyết phục, kết hợp giữa lí trí và tình cảm, và sử dụng ngôn ngữ hấp dẫn.