Soạn siêu ngắn ngữ văn 8 Cánh diều bài 1 Gió lạnh đầu mùa

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Những chi tiết nào cho thấy trời rất lạnh?

Hướng dẫn trả lời:

Những chi tiết cho thấy trời rất lạnh bao gồm: "Gió bấc," "cơn gió vi vu," "trời không u ám, toàn một màu trắng đục," "mát lạnh cả tay," "lạnh mướt," "cày đường nho nhỏ, kêu vang lên lanh tanh dưới nhịp guốc của hai chị em."

Câu 2: Thử hình dung dáng điệu, tâm trạng của Sơn khi chuẩn bị đi chơi.

Hướng dẫn trả lời:

Sơn chuẩn bị đi chơi trong tâm trạng vui vẻ và phấn khích. Cô ấy tự hào về bộ quần áo mới và tự tin khi trình diễn nó cho các bạn nhỏ. Tâm trạng của Sơn thể hiện qua việc cô ấy "đứng trên giường trước mặt mẹ, đã quay đi quay lại ba, bốn lần để mẹ Sơn ngắm áo" và "vuốt các tà áo cho phẳng phiu."

Câu 3: Tại sao lũ trẻ thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng nhưng không dám vồ vập?

Hướng dẫn trả lời:

Lũ trẻ thấy chi chị em Sơn vui mừng khi đến chơi nhưng không dám vô vậy có thể là vì họ thường thấy mình nghèo hơn và không có quần áo mới như Sơn và chị em mà họ không muốn bị so sánh hoặc cảm thấy tự ái.

Câu 4: Các câu đối thoại ở đây cho thấy thái độ gì của bọn trẻ?

Hướng dẫn trả lời:

Các câu đối thoại cho thấy thái độ của bọn trẻ là sự ghen tỵ và thèm muốn về bộ quần áo mới của Sơn. Họ nhận xét rằng áo mới này chắc có giá đắt và tỏ ra ghen tị với Sơn.

Câu 5: Hoàn cảnh của Hiên thế nào? 

Hướng dẫn trả lời:

Hoàn cảnh của Hiên là một đứa trẻ nghèo, không có đủ tiền để mua áo mới. Mẹ Hiên làm công mò cua bắt ốc để kiếm sống cho gia đình, và họ không có đủ điều kiện để sắm đồ mới cho Hiên.

Câu 6: Tại sao Sơn thấy "ấm áp vui vui"?

Hướng dẫn trả lời:

Sơn cảm thấy "ấm áp vui vui" khi chuẩn bị đi chơi và khi có ý định cho Hiên một chiếc áo cũ vì cô ấy có lòng tốt và thương người khác. Cảm xúc này có thể bắt nguồn từ lòng nhân ái và tình thương của Sơn.

Câu 7: Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết nào?

Hướng dẫn trả lời:

Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua việc họ "lo sợ" khi phải trở về nhà và đối diện với mẹ, cũng như việc Sơn "sợ hãi" khi biết mẹ sẽ biết về việc em đem áo cho Hiên mà không được phép.

Câu 8: Vì sao chị em Sơn cho cái áo ấy lại có thể bị mẹ mắng?

Hướng dẫn trả lời:

Chị em Sơn có thể bị mẹ mắng vì họ đã tự ý đem áo của mình đưa cho người khác mà không xin phép hoặc thảo luận với mẹ trước. Họ đã làm điều này mà không biết rằng mẹ đã lên kế hoạch may áo mới cho em Sơn.

Câu 9: Câu nói của mẹ Hiên thể hiện điều gì?

Hướng dẫn trả lời:

Câu nói của mẹ Hiên thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng khi cô ấy đến trả lại áo và nói rằng Hiên đang mặc cái áo từ năm trước mà cô ấy đã cho Hiên mượn.

Câu 10: Kết thúc truyện có gì bất ngờ?

Hướng dẫn trả lời:

Kết thúc truyện có điểm bất ngờ khi mẹ Sơn không mắng chị em Sơn mà thậm chí còn tặng tiền để mua áo mới cho Hiên, thể hiện sự lòng nhân ái và thương yêu của mẹ đối với con cái và người khác trong cộng đồng.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Hãy tóm tắt nội dung chính của truyện Gió lạnh đầu mùa. Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có gì giống nhau?

Hướng dẫn trả lời:

• Tóm tắt văn bản:

• Mùa đông đến mà không báo trước.

• Mẹ và chị Lan đã thức dậy từ sớm, mặc áo ấm cả.

• Sơn được mẹ cho mặc áo mới và đẹp.

• Sơn và chị Lan ra ngoài chơi, gặp các đứa trẻ nghèo ở xóm chợ.

• Hiên, một cô bé nghèo, chỉ mặc áo rách.

• Sơn và Lan động lòng thương và quyết định cho Hiên mặc áo của em Duyên.

• Mẹ Sơn biết mọi chuyện và cho mẹ Hiên vay tiền để may áo cho Hiên.

• Mẹ Sơn ôm hai con vào lòng và thể hiện lòng quý mến đối với sự lòng nhân ái của hai con.

• Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có điểm giống nhau là:

• Văn bản đều lể lại sự việc giản dị, đời thường

• Văn bản có những dòng cảm xúc, những diễn biến tâm trạng khác nhau của nhân vật. 

Câu 2. Những chi tiết nào trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông? Bối cảnh ấy cho em biết gì về cuộc sống được miêu tả trong truyện?

Hướng dẫn trả lời:

Trong truyện, có một số chi tiết giúp ta hình dung bối cảnh chị em Sơn cho cô bé Hiên chiếc áo bông:

• Mùa đông đến bất ngờ mà không báo trước: Thời tiết đột ngột thay đổi từ nắng ấm sang cái lạnh của mùa đông cho thấy bối cảnh là một khu vực có mùa đông khắc nghiệt.

• Mẹ và chị Lan đã thức dậy từ sớm, mặc áo ấm cả: Sự chuẩn bị sớm từ mẹ và chị Lan để đối phó với thời tiết lạnh là một dấu hiệu rõ ràng của cuộc sống hàng ngày trong môi trường khí hậu khắc nghiệt.

• Các đứa trẻ nghèo sống ở xóm chợ như Cúc, thằng Xuân, con Tí, con Túc sán: Sự xuất hiện của các đứa trẻ nghèo tại xóm chợ cho thấy môi trường xã hội của nhân vật chính Sơn, nơi mà nhiều gia đình đối diện với khó khăn và nghèo đói.

• Hiên, một cô bé nghèo chỉ mặc áo rách: Sự miêu tả về Hiên, một cô bé nghèo chỉ mặc áo rách, là một ví dụ cụ thể về cuộc sống khó khăn của những người dân trong khu vực này.

• Tất cả những chi tiết này giúp tạo ra bối cảnh của câu chuyện, cho thấy cuộc sống khó khăn và khắc nghiệt của những người sống trong khu vực này, và cũng làm nổi bật sự lòng nhân ái và hành động tốt của chị em Sơn khi họ cho Hiên một chiếc áo để giúp đỡ. 

Câu 3: Phân tích diễn biến tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho chiếc áo. Chi tiết nào làm em chú ý và xúc động nhất? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

• Trước khi Sơn cho chiếc áo cho Hiên: 

• Tâm trạng của Sơn được miêu tả như là một trạng thái thoải mái, hạnh phúc và hồn nhiên. 

• Sơn thấy áo ấm áp mà mẹ đã chuẩn bị cho cậu, và cậu cảm thấy vui vẻ và tự tin khi chuẩn bị đi chơi. 

• Sơn và chị Lan thậm chí đã tự hào về những chiếc áo mới của họ và nhìn thấy sự trầm trồ của các đứa trẻ nghèo ở xóm chợ khi họ đến.

• Sau khi Sơn cho chiếc áo cho Hiên: 

• Tâm trạng của Sơn chuyển từ sự vui vẻ ban đầu sang tình cảm thương xót và lòng nhân ái. 

• Sơn đã nói với chị Lan để giúp Hiên, và họ quyết định cho Hiên mặc chiếc áo của em Duyên. 

• Tâm trạng của Sơn sau khi thấy Hiên mặc chiếc áo mới của em Duyên có thể được miêu tả như một sự an ủi và hạnh phúc vì cậu đã giúp đỡ một người khác.

• Chi tiết khi Sơn và chị Lan quyết định cho Hiên mặc áo của em Duyên là chi tiết làm cho người đọc cảm thấy xúc động nhất. 

• Đây là hành động đầy lòng nhân ái và lòng chia sẻ của họ, và nó thể hiện sự đồng cảm và tình yêu thương đối với người khác trong cuộc sống khó khăn. 

• Sự chuyển đổi từ niềm vui ban đầu sang lòng nhân ái và cuối cùng là sự lo sợ và lo lắng khi Sơn biết mẹ mình có thể mắng cậu là một quá trình tâm trạng đầy sâu sắc và diễn biến phong phú.

Câu 4: Nhận xét về thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ (mẹ Sơn và mẹ Hiên) trong phần cuối của truyện. Theo em, vì sao mẹ Sơn lại không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông ấy?

Hướng dẫn trả lời:

• Về cách ứng xử của mẹ Hiên: Mẹ Hiên không cho con mình lấy đồ của người khác và coi đó là nguyên tắc "không ăn xin, không vay mượn" trong cuộc sống.

• Về cách ứng xử của mẹ Sơn: Câu nói của mẹ Sơn "Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng à?", kết hợp với cử chỉ "ôm con vào lòng" thể hiện lòng quan tâm và tình thương đối với con cái. Từ việc con gái đem áo rét cho bạn dẫn đến việc mẹ Sơn cho một người đàn bà đi làm thuê vay tiền để mua áo ấm cho con là một hành động đầy tình thương, sự chia sẻ và giúp đỡ, thể hiện lòng đùm bọc và tình nghĩa. Đây là một việc làm đầy lòng nhân ái.

• Về việc mẹ Sơn không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông ấy, có thể vì Sơn đã không xin phép mẹ trước khi thực hiện hành động này.

Câu 5: Có người cho rằng, truyện Gió lạnh đầu mùa chỉ có ý nghĩa đơn giản là việc cho chiếc áo bông cũ. Em có đồng ý không? Vì sao? Theo em, truyện ngắn này có ý nghĩa như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

• Truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" không chỉ đơn giản là về việc cho chiếc áo bông cũ. Mặc dù chi tiết việc cho áo bông có vai trò quan trọng trong truyện, nhưng ý nghĩa của câu chuyện còn sâu hơn và liên quan đến các giá trị nhân văn và tình cảm gia đình.

• Truyện này thể hiện tình thương, lòng nhân ái và sự chia sẻ trong cuộc sống hàng ngày. Nó nói về việc con gái của gia đình giàu có, Sơn, đem áo bông của mình cho bạn Hiên, người nghèo hơn, khi thấy Hiên đang đứng trong gió lạnh với chiếc áo rách tả tơi. Hành động này thể hiện lòng tốt và quan tâm đến người khác, không phân biệt gia cảnh hay đẳng cấp xã hội. Đây là một thông điệp về sự đoàn kết và tình thương trong cộng đồng.

• Bên cạnh đó, truyện cũng đề cập đến sự hiểu biết và sẵn sàng giúp đỡ của mẹ Sơn, người đã vay tiền để mua áo ấm cho Hiên khi biết được chuyện. Điều này thể hiện tình cảm gia đình và tinh thần đoàn kết giữa mẹ và con.

• Tóm lại, truyện "Gió lạnh đầu mùa" không chỉ là việc cho chiếc áo bông cũ mà còn là một câu chuyện nhỏ về tình người, tình thương gia đình và tình đoàn kết trong xã hội.

Câu 6: Vẻ đẹp của truyện Gió lạnh đầu mùa không chỉ hiện lên qua hình thức (câu chữ, hình ảnh,...) mà còn ở tình cảm trong sáng của những tấm lòng nhân hậu bao dung. Hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) làm rõ nhận xét đó.

Hướng dẫn trả lời:

• Vẻ đẹp của truyện "Gió lạnh đầu mùa" không chỉ xuất phát từ hình thức văn bản (câu chữ, hình ảnh, ...) mà còn từ tình cảm trong sáng của các nhân vật, tấm lòng nhân hậu và bao dung.

• Thạch Lam đã sử dụng nghệ thuật tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm tinh tế, cùng với các thủ pháp đối lập và miêu tả tâm lí để thể hiện sự đa dạng và phong phú trong câu chuyện.

• Nhân vật Sơn được xây dựng rất thành công, là một cậu bé tốt bụng, lương thiện và hòa đồng. Sơn không phân biệt đẳng cấp xã hội và luôn quan tâm, chia sẻ với bạn bè của mình.

• Sơn thể hiện lòng nhân ái khi quyết định cho Hiên, một cô bạn có gia cảnh nghèo khó, một chiếc áo bông cũ để giúp cô ấy. Hành động này thể hiện tấm lòng quan tâm và chia sẻ của Sơn đối với người khác.

• Nhà văn Thạch Lam thông qua nhân vật Sơn truyền đạt một bài học ý nghĩa về tình thương và lòng nhân ái đến độc giả, giúp chúng ta hiểu về tầm quan trọng của việc giúp đỡ và chia sẻ trong cuộc sống hàng ngày.