Soạn siêu ngắn ngữ văn 8 Cánh diều bài 1 Thực hành tiếng việt trang 24

Câu 1: Tìm trợ từ trong những câu dưới đây và cho biết tác dụng của chúng

a) Cảnh vật chung quanh  đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh)

b) Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi. (Thanh Tịnh)

c) Các em đừng khóc. Trưa nay, các em được về nhà cơ mà. (Thanh Tịnh)

d) Con Hiên không có áo à? (Thạch Lam)

e) Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư? (Thạch Lam)

Hướng dẫn trả lời:

Trợ từ trong các câu trên và tác dụng của chúng là (Trợ từ là các từ in đậm):

a) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. 

=> Trong câu này, từ "chính" được sử dụng để nhấn mạnh rằng nguyên nhân thay đổi cảnh vật xung quanh là do sự thay đổi của "lòng tôi." Từ này giúp làm nổi bật mối quan hệ giữa sự thay đổi của tác giả và sự thay đổi của cảnh vật.

b) Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi

Trong câu này, từ "cả" được sử dụng để thể hiện sự quên mẹ tôi một cách toàn bộ hoặc không còn gì khác cả. Nó thể hiện sự tập trung của tác giả vào sự quên mẹ của mình.

c) Các em đừng khóc. Trưa nay, các em được về nhà cơ mà. 

Trong câu này, từ "cơ mà" được sử dụng như một thể hiện ngạc nhiên hoặc sự kỳ vọng. Nó thể hiện tác giả mong đợi rằng các em không nên khóc vì họ được về nhà trưa nay.

d) Con Hiên không có áo à? 

Trong câu này, từ "à" được sử dụng như một câu hỏi ngạc nhiên hoặc thú vị. Tác giả sử dụng từ này để hỏi liệu con Hiên có áo không.

e) Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư?

Trong câu này, từ "ư" được sử dụng như một thể hiện sự ngạc nhiên hoặc thú vị. Nó được sử dụng để hỏi liệu con Hiên dám lấy áo và đem cho người khác mà không sợ bị mẹ mắng.

Câu 2: Trong các từ in đậm dưới đây, từ nào là trợ từ? Vì sao?

a) Vì có những hôm đi chơi suốt cả ngày với chúng bạn ở đồng làng Lê Xá, lòng tôi vẫn không cảm thấy xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết. (Thanh Tịnh)

b) Trước sân trường làng Mỹ Lý dày đặc cả người. (Thanh Tịnh)

c) Chính lúc này, toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp. (Thanh Tịnh)

d) Nhân vật chính là nhân vật then chốt của cốt truyện, giữ vị trí trung tâm trong việc thể hiện đề tài, chủ đề và tư tưởng của tác phẩm. (Theo Từ điển thuật ngữ văn học, Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi đồng Chủ biên)

Hướng dẫn trả lời:

a. Từ “cả” không phải là trợ từ. Bởi vì cụm từ “cả ngày” chỉ một ngày xuyên suốt.

b. Từ “cả” là trợ từ, cụ thể, từ này biểu thị với mức độ cao, ý bao hàm, có nghĩa chỉ ở đây rất đông người.

c. Từ “chính” là trợ từ, cụ thể, từ này nhấn mạnh vào thời gian, thời điểm nói đến, có nghĩa chỉ tại thời điểm này.

d. Từ “chính” không phải là trợ từ. Bởi vì cụm từ “nhân vật chính” là nhân vật điển hình, then chốt của cốt truyện, từ chính bổ sung ý nghĩa cho danh từ nhân vật.

Câu 3: Tìm thán từ trong những câu dưới đây và cho biết tác dụng của chúng:

a) A, em Liên thảo nhỉ. Hôm nay lại rót đầy cho chị đây. (Thạch Lam)

b) Ừ, phải đấy. Để chị về lấy. (Thạch Lam)

c) Ôi chào, sớm với muộn thì có ăn thua gì. (Thạch Lam)

d) Vâng, bà để mặc em... (Kim Lân)

e) Ô hay, thế là thế nào nhỉ? (Kim Lân)

Hướng dẫn trả lời:
Dưới đây là các thán từ và tác dụng của chúng trong các câu đã cho:

a) Thán từ "A" được sử dụng để gọi tên hoặc chú ý đến người được nhắc đến (em Liên trong trường hợp này). Trong trường hợp này, nó được sử dụng để thu hút sự chú ý của em Liên và thông báo rằng hôm nay có một sự kiện đặc biệt.

b) Thán từ "Ừ" được sử dụng để thể hiện sự đồng tình hoặc chấp nhận. Nó thể hiện sự đồng ý của người nói với một điều gì đó đã được đề cập (chị về lấy).

c) Thán từ "Ôi chào" được sử dụng để thể hiện sự ngạc nhiên hoặc kỳ vọng. Nó thể hiện sự ngạc nhiên của người nói khi nghe tin tức (sớm với muộn thì có ăn thua gì).

d) Thán từ "Vâng" được sử dụng để thể hiện sự đồng ý hoặc chấp nhận. Nó thể hiện sự đồng tình của người nói với một đề nghị hoặc lời yêu cầu (bà để mặc em).

e) Thán từ "Ô hay" được sử dụng để thể hiện sự ngạc nhiên, hứng thú hoặc thú vị. Nó thể hiện sự quan tâm của người nói đối với thông tin hoặc sự kiện đã được đề cập (thế là thế nào nhỉ).

Câu 4: Trong các từ in đậm ở những câu dưới đây, từ nào là thán từ? Vì sao?

a) Tôi quên thể nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cảnh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. (Thanh Tịnh)

b) Ấy, rẽ lối này cơ mà. (Kim Lân)

c) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. (Thanh Tịnh)

d) Này, thầy nó ạ. (Kim Lân)

Hướng dẫn trả lời:

Trong các câu đã cho:

a) Từ "ấy" không phải là thán từ. Trong câu này, "ấy" được sử dụng để chỉ sự kỷ niệm hoặc nhấn mạnh một khoảnh khắc trong quá khứ.

b) Từ “ấy” là thán từ. Trong câu này, từ “ấy” biểu lộ cảm xúc về mức độ của sự việc.

c) Từ "này" không phải là thán từ. Trong câu này, "này" được sử dụng để chỉ một đối tượng hoặc địa điểm cụ thể.

d) Từ "Này" là thán từ. Trong câu này, "Này" được sử dụng để gọi tên hoặc thu hút sự chú ý đến người được nhắc đến (thầy).

Câu 5: Viết đoạn văn (khoảng 6 – 8 dòng) kể về một kỉ niệm của em, trong đó có sử dụng ít nhất một trợ từ hoặc một thán từ. Chỉ ra trợ từ (hoặc thán từ) trong đoạn văn đó.

Gợi ý:

• Nhớ lại về kỷ niệm của em

• Mô tả cảm giác của em 

• Chia sẻ những hoạt động em thích làm trong ngày đó (ví dụ như đi dạo trong công viên, tận hưởng bữa sáng ngoài trời, hoặc tham gia vào một hoạt động ngoại trời cùng bạn bè hoặc gia đình)

• Kết thúc bằng việc nhấn mạnh tình yêu của em đối với những khoảnh khắc yên bình và hạnh phúc như vậy trong cuộc sống.

• Trong bài viết, các em có thể sử dụng các trợ từ như: Cả, chính, …; các thán từ như: Ôi, biết bao, …

Hướng dẫn trả lời:

Khi tôi còn nhỏ, có một kỳ nghỉ hè đáng nhớ ở quê hương của tôi. Vào một buổi chiều ấm áp, tôi và gia đình đã tổ chức một cuộc picnic tại bãi biển ở chính quê hương tôi. Trời trong xanh, biển êm đềm, và tôi cảm nhận được cả hương biển mặn mòi từ xa. Không khí ấy làm tôi vui đến nỗi tôi phải thốt lên: “Ôi! Chuyến đi này thật tuyệt vời biết bao!”. Ông bà và các em nhỏ đang vui vẻ tạo cát, trong khi mẹ tôi chuẩn bị những bữa ăn ngon lành. Bữa picnic đó không chỉ đơn giản là một cuộc đi chơi, mà nó còn là một kỷ niệm đáng nhớ trong trái tim của tôi. Cảm giác ấm áp và hạnh phúc ấy đã còn mãi trong tôi, và tôi luôn nhớ đến nó khi nhớ về gia đình và quê hương của mình.

(Các từ in đậm là các trợ từ và thán từ)