Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 2 - 3 nhóm, yêu cầu HS quan sát hình 8.1 trong SGK (hoặc dùng máy chiếu phóng to hình), hướng dẫn từng nhóm HŠ quan sát một cách tổng quát đến chỉ tiết để liệt kê được càng nhiều vật thể có trong hình càng tốt và giúp HŠ thảo luận câu hỏi 1,2,3,4:

NV1:

1. Em quan sát được những vật thể nào trong hình 8.1? Vật thể nào có sẵn trong tự nhiên (vật thể tự nhiên), vật thể nào do con người tạo ra (vật thể nhân tạo)?

Sau khi nhận ra được tính đa dạng của các vật thể, GV hướng dẫn HS phân loại và từ đó phân biệt được các vật thế.

NV2:

GV sử dụng phương pháp graph (hoặc kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy) trong dạy học, chiếu sơ đồ sau lên màn hình và yêu cầu HS điển vào các đình của graph theo các gợi ý cho sẵn trong PHT1. Sau đó đối chiếu với các nhận xét của SGK để ghí nhớ cách phân loại các dạng vật thể cũng như các dấu hiệu đặc trưng đế phân biệt chúng.

NV3:

2. Kể tên một số vật thể và cho biết chất tạo nên vật thể đó

3. Nếu ự giống nhau, khác nhau giữa vật thể tự nhiên và vật thể nhân tạo

4.Kể tên một số vật sống và vật không sống mà em biết

NV4:

Sau khi HS trả lời các câu hỏi trên, Gv đưa ra câu hỏi củng cố kiến thức:

Cho các vật thể: quần áo, cây cỏ, con cá, xe đạp.

GV sử dụng giấy dán (sticker) và yêu cầu HS dán vào các nhóm vật thể được thể tự nhiên, vật thể nhân tạo, vật hữu sinh và vậy vô sinh

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

 + HS Hoạt động theo nhóm đôi, quan sát hình vẽ

+ GV: quan sát và trợ giúp các cặp.  

 - Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

 + HS: Lắng nghe, ghi chú, một HS phát biểu lại

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm như SGK

1. Sự đa dạng của chất

a. Tìm hiểu sự đa dạng của chất.

? 1:

Các vật thể: Đá, đất, nước, cây, không khí, con người, thuyền, ...

+ Vật thể tự nhiên: Đá, đất, nước, cây, không khí, con người, ...

+ Vật thể nhân tạo: Thuyền, ...

?2: Trong không khí có oxygen và nitrogen; muối ăn có thành phần chính là sodium chloride; đường mía có sucrose (saccharose); đá vôi có calcium carbonate, ...

?3:

Giống: đều được hình thành từ các chất

Khác:

+ Vật thể tự nhiên: có sẵn trong tự nhiên

+ Vật thể nhân tạo: do con người tạo ra.

? 4:  Một số vật sống và vật không sống mà em biết:

+ Vật sống: Người, chim, gà, cây, hoa, ...

+ Vật không sống: Bàn ghế, sách vở, quần áo

? LT:

+ Nhóm vật thể tự nhiên và nhóm vật hữu sinh: cây cỏ, con cá.

+ Nhóm vật thể nhân tạo và nhóm vật vô sinh: quần áo, xe đạp

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

NV1:

5. GV chia lớp thành 2-3 nhóm và yêu cầu các nhóm quan sát trực tiếp các mẫu vật thật như trong hình 8.2 ở SGK. Gv hướng dẫn từng nhóm HS quan sát và hoàn thành bảng 8.1

+ Sau khi nhận ra được các thể của chất, GV hướng dẫn HS tìm hiểu các đặc điểm của các thể cơ bản của chất.

+ GV chiếu mô hình các thể của chất lên màn hình, hướng dẫn HS quan sát và yêu cầu HS trả lời theo các nội dung: mối liên kết giữa các hạt, khối lượng, hình dạng và thể tích, khả năng bị nén. Sau đó GV tổng hợp lại thành bảng như SGK để giúp HŠ ghi nhớ các dấu hiệu đặc trưng để phân biệt các thể của chất.

+ GV hướng dẫn HS tìm hiểu phần đọc thêm về khái niệm chất hiểu một cách đơn giản, thảo luận các nội dung 6 trong SGK.

NV2:

6. Quan sát hình 8.3, hãy nhận xét đặc điểm về thể rắn, thể lỏng và thể khí của chất.

GV gợi ý HŠ thảo luận các nội dưng:

+ Khoảng cách giữa các hạt và sự liên kết của chúng trong các thể

+ Khối lượng riêng, thể tích và hình dạng;

+ Khả năng bị nén.

NV3:

Gv yêu cầu HS kể tên ít nhất hai chất ở mỗi thể rắn, lỏng, khí mà em biết

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

 + HS Hoạt động theo nhóm đôi, quan sát hình vẽ

+ GV: quan sát và trợ giúp các cặp.  

 - Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

 + Một HS lên bảng chữa, các học sinh khác làm vào vở

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá về thái độ, quá trình làm việc, kết quả hoạt động và chốt kiến thức.

2. Các thể cơ bản của chất

a. Tìm hiểu đặc điểm các thể cơ bản của chất

Đặc điểm cơ bản ba thể của chất:

- Ở thể rắn:

+        Các hạt liên kết chặt chẽ.

+        Có hình dạng và thể tích xác định.

+        Rất khó bị nén.

- Ở thể lông:

+        Các hạt liên kết không chặt chẽ.

+        Có hình dạng không xác định, có thể tích xác định.

+        Khó bị nén.

- Ở thể khí/ hơi:

+        Các hạt chuyển động tự do.

+        Có hình đạng và thể tích không xác định.

+        Dễ bị nén.

? LT: Kể tên ít nhất hai chất ở mỗi thể rắn, lỏng, khí mà em biết:

+ Khí: carbon dioxide, oxygen, …

+ Rắn: sắt, muối, ...

+ Lỏng: nước, rượu, ...

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành các nhóm nhỏ hoặc nhóm cặp đôi, yêu cầu các nhóm quan sát hình 8.4, 8.5 và 8.6 trong SGK (hoặc dùng máy chiếu phóng to hình), hướng dẫn từng nhóm quan sát và giúp HS thảo luận nội dụng 7.

7. Em hãy nhận xét về thể, màu sắc của than đá, đầu ăn, hơi nước trong các hình 8.4, 8.5 và 8,6.

GV có thể mở rộng thêm phần thảo luận bằng các câu hỏi:

a) Dựa vào đặc điểm nào để phân biệt các chất hoặc các vật thể?

b) Làm thế nào để biết được tính chất của của chất và của vật thể?

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS quan sát và trả lời câu hỏi mà giáo viên yêu cầu

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV kết luận những gì các em nhìn thấy trong hình 8.4, 8.5 và 8.6 là các ví dụ về các thể rắn, thể lòng, thể khí của chất. Mỗi chất cớ thể tồn tại ở các thể khác nhau và có tính chất khác nhau.

3. Tính chất của chất

a. Nhận xét tính chất của chất

Các chất có thể có những đặc điểm khác nhau về thể, màu sắc, mùi vị,… những tính chất khác.

? 7: Nhận xét:

+ Than đá: thể rắn, màu đen.

+ Dầu ăn: thể lỏng, màu vàng.

+ Hơi nước: thế khí, không màu.

? Câu hỏi bổ sung:

a. Dựa vào thể, màu sắc, hình dạng, tính chất của chúng để phân biệt các chất hoặc các vật thể

b. Để biết được tính chất của của chất và của vật thể:

+ Quan sát, đo lường: màu sắc, mùi vị, hình dạng, thể tích, khối lượng, độ tan,....

+ Thực hiện các thí nghiệm: biết được tính chất của chúng

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Gv chia nhóm HS (gồm 4-5 HS), hướng dẫn HS tiến hành các thí nghiệm theo các bước:

+ Hướng dẫn HS chuẩn bị dụng cụ, hóa chất

+ Hướng dẫn HS cách tiến hành thí nghiệm

+ Hướng dẫn HS cách quan sát quá trình thí nghiệm

+ Hướng dẫn HS cách ghi chép kết quả thì nghiệm

GV hướng dẫn HS thảo luận các nội dung 8 đến 12 trong SGK:

8. Quan sát thí nghiệm 1 (hình 8.7), ghi kết quả sự thay đổi nhiệt độ hiển thị trên nhiệt kế và thể của nước sau mỗi phút theo mẫu trong bảng 8.2.

Chú ý: Thời gian đun sôi nước phụ thuộc vào nhiệt độ ngọn lửa, độ dày bình cầu và lượng nước trong bình cầu.

9, Từ thí nghiệm 2 (hình 8.8 và 8.9), em có nhận xét gì về khả năng tan của muối ăn và dầu ăn trong nước.

10. Khi tiến hành thí nghiệm 3, em thấy có những quá trinh nào đã xảy ra? Hãy tấy ví dụ trong thực tế cho quá trình này.

11. Em hãy cho biết trong các quá trình xảy ra ở thí nghiệm 3 có tạo thành chất mới không.

12. Trong thí nghiệm 3, hãy chỉ ra quá trình nào thể hiện tính chất vật lí, tính chất hoá học của đường.

Sau khi trả lời câu hỏi và GV yêu cầu HS hoàn thiện câu hỏi củng cố:

? Em hãy nêu một số tính chất vật lí và tính chất hóa học của một chất mà em biết.

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS quan sát và trả lời câu hỏi mà giáo viên yêu cầu

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

Gv trình bày được một số tính chất cơ bản của chất và rút ra kết luận như SGK.

b. Tìm hiểu một số tính chất của chất

Thí nghiệm 1: Đo nhiệt độ sôi của nước

? 8:

? 9: Muối ăn tan trong nước. Dầu ăn không tan trong nước

?10:

+ Đường chuyến từ thể rắn sang lỏng.

+ Đường bị cháy chuyển từ màu trắng dần sang nâu, cuối cùng cháy hết có màu đen và mùi khét.

+ Trong thực tế: Thắng đường (nước hàng, nước màu) tạo màu nâu để nấu các món ăn hoặc làm bánh.

? 11:

+ Đường nóng chảy chuyển từ trạng thái rắn sang lỏng: Không tạo thành chất mới

+ Đường bị cháy chuyển từ màu trắng dần sang nâu, cuối cùng cháy hết có màu đen: Có tạo thành chất mới, đường cháy biến đối thành chất khác.

?12:

+ Đường chuyển tử trạng thái rắn sang lỏng: Tính chất vật lí

+ Đường cháy chuyển từ màu trắng dần sang nâu, cuối cùng màu đen: Tính chất hoá học.

? LT:

Tính chất của đá vôi:

+ Tính chất vật lí: Tính cứng, màu trắng, bị mài mòn

+ Tình chất hóa học: Khi nung ở nhiệt độ cao sẽ chuyển thành vôi sống và có khí carbon dioxide thoát ra

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 2-3 nhóm hoặc nhóm cặp đôi yêu cầu các nhóm quan sát hình 8.11 đến 8.14 trong SGK (hoặc dùng máy chiếu phóng to hình), hướng dẫn từng nhóm HS quan sát và giúp HS thảo luận các nội dung 13 đến 16.

13. Tại sao kem lại tan chảy khi đưa ra ngoài tủ lạnh?

14. Tại sao cửa kính trong nhà tắm bị đọng nước khí ta tắm bằng nước ấm?

15. Khi đun sôi nước, em quan sát thấy có hiện tượng gì trong nổi thuỷ tinh?

16. Quan sát vòng tuần hoàn của nước trong tự nhiên, em hãy cho biết các quá trình diễn ra trong vòng tuần hoàn này.

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS quan sát và lần lượt trả lời câu hỏi mà giáo viên yêu cầu

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS rút ra kết luận theo gợi ý SGK.

Trong tự nhiên và trong các hoạt động của con người, các chất có thể chuyển từ thể này sang thể khác.

4. Sự chuyển thể của chất

a. Quan sát một số hiện tượng

? 13. Nhiệt độ ngoài môi trường cao hơn nhiệt độ trong tủ lạnh làm cho kem chuyển từ thể rắn sang lỏng.

? 14. Vì nhiệt độ của cửa kính thấp hơn không khí trong phòng tắm nên hơi nước sẽ ngưng tụ ở bề mặt, làm mờ kính.

? 15. Hơi nước bay lên, có nhiều bong bóng trong lòng nước và trên mặt thoáng của nước.

? 16. Quá trình chuyển thể của nước trong tự nhiên gốm:

- Băng tan: nước đá chuyển thành nước lỏng

- Hình thành mây: nước lỏng chuyển thành hơi nước

- Mưa: hơi nước chuyển thành nước lỏng

- Hình thành băng: nước lỏng thành nước đá

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành các nhóm và hướng dẫn các nhóm tiến hành thí nghiệm 4,5 theo các bước:

Hướng dẳnHS cách tiến hành thi nghiệm

Hướng dẫn HS cách quan sát quá trình thí nghiệm

Hướng dẫn HS cách ghi chép kết quả thí nghiệm

Hướng dẫn HS thảo luận các nội dụng 17 trong SGK.

17. Em hãy quan sát thí nghiệm 4, 5 và cho biết có những quá trình chuyển thế nào đã xảy ra?

Từ hoạt động 5 và 6, HS trình bày được các quó trình biến đổi thể của chất theo hướng dẫn của SGK.

+ GV yêu cầu HS nêu các quá trình biến đổi thể quan sát được trong các hoạt động 5 và 6.

+ GV sử dụng phương pháp graph (hoặc kĩ thuật sử dụng sơ đổ tư duy) trong dạy học, chiếu sơ đồ sau lên màn hình và yêu cầu HS điền các quá trình chuyển hoá tương ứng giữa trạng thái của các chất theo các gợi ý cho sẵn. Sơ đồ này giúp HS ghi nhớ và phân biệt được các quá trình biến đổi thể của chất.

+ GV yêu cầu hs đọc thêm để tìm hiểu về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi của một số chất thường gặp.

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS quan sát và lần lượt trả lời câu hỏi mà giáo viên yêu cầu

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS rút ra kết luận theo gợi ý SGK.

* Một số hoạt động trong cuộc sống qua hình ảnh:

+GV giải thích thêm: Cây thì thoát hơi nước, vào ban đêm( nhất là đêm đông) khi bay lên nước gặp lạnh ngưng tụ lại tạo thành những giọt nước và đọng lại trên lá nên vào buổi sáng thường có hiện tượng sương đọng trên lá. 

b. Thực hành chuyển đổi thể của chất

Trong tự nhiên và trong các hoạt động của con người, các chất có thể chuyển từ thể này sang thể khác.

* Thí nghiệm 4:

- Quá trình 1: Khi đun nóng, nến chuyển từ thể rắn chuyển sang lỏng (hình 8.1 5b)

- Quá trình 2: Khi để nguội, nến chuyển từ thể lỏng sang rắn (hình 8.15c).

* Thí nghiệm 5:

- Trong cốc thuỷ tỉnh: Hơi nước bay lên, trong nước và mặt thoáng của cốc nước có nhiều bọt khí (hình 8.16a);

- Dưới đáy bình cầu: Nhiều giọt nước lỏng bám vào (hình 8.16b).

=> KL:

+ Sự nóng chảy là quá trình chuyển từ thể rấn sang thể lòng của chất.

+ Sự đông đặc là quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể rắn của chất.

+ Sự bay hơi là quá trình chuyển tử thể lỏng sang thể hơi của chất.

+ Sự sôi là quá trình bay hơi xảy ra trong lòng và cả trên bể mặt thoáng của chất lỏng. Sự sôi là trường hợp đặc biệt của sự bay hơi.

+ Sự ngưng tụ là quá trình chuyển từ thể khí (hơi) sang thể lòng của chất.

Hình thức đánh giá

Phương pháp

đánh giá

Công cụ đánh giá

Ghi Chú

- Thu hút được sự tham gia tích cực của người học

- Gắn với thực tế

- Tạo cơ hội thực hành cho người học

- Sự đa dạng, đáp ứng các phong cách học khác nhau của người học

- Hấp dẫn, sinh động

- Thu hút được sự tham gia tích cực của người học

- Phù hợp với mục tiêu, nội dung

- Báo cáo thực hiện công việc.

- Phiếu thu hoạch 1

- Hệ thống câu hỏi và bài tập

- Trao đổi, thảo luận

PHIẾU THU HOẠCH 1

Họ tên:………………………………………………………………………

Nhóm: ………………………………………………………………………

Lớp: …………………………………………………………………………