Soạn siêu ngắn ngữ văn 8 Cánh diều bài 8 Bên bờ Thiên Mạc

CHUẨN BỊ

Câu hỏi:

- Đọc trước đoạn trích truyện Bên bờ Thiên Mạc; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Hà Ân.

- Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh của đoạn trích: 

(Đọc nội dung giới thiệu trong SGK trang 68)

Gợi ý:

• Hà Ân, còn được biết đến với tên thật Hoàng Hiển Mô (sinh ngày 16 tháng 1 năm 1928 - mất ngày 25 tháng 1 năm 2011 tại Hà Nội), là một tác gia nổi tiếng của Việt Nam, chủ yếu chuyên sáng tác về lịch sử và dã sử trong các tác phẩm tiểu thuyết và truyện kể.

• Vào năm 1947, ông tham gia vào Trung đoàn thủ đô liên khu I trong cuộc kháng chiến chống Pháp, sau đó nắm giữ vị trí Trưởng ty Hoa kiều vụ tỉnh Lào Cai vào năm 1948. Năm 1955, ông chuyển sang làm giáo viên văn hóa tại trường quân y và hậu cần. Năm 1964, Hà Ân bắt đầu công việc nghiên cứu tại Viện bảo tàng quân đội và từ đó trở thành biên tập viên cho Nhà xuất bản Hà Nội đến khi nghỉ hưu vào năm 1990.

• Các tác phẩm nổi bật của ông bao gồm "Rừng biên giới," "Tướng quân Nguyễn Chích," và "Bên bờ Thiên Mạc" (cá truyện lịch sử, xuất bản năm 1967)...

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Trần Quốc Tuấn đã giao nhiệm vụ gì cho Hoàng Đỗ?

Hướng dẫn trả lời:

Trần Quốc Tuấn đã giao cho Hoàng Đỗ nhiệm vụ truyền đạt thông tin tới tướng quân Trần Quang Khải.

Câu 2: Khi nhận được nhiệm vụ, thái độ của Hoàng Đỗ như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Hoàng Đỗ cảm thấy lo lắng và hoài nghi về khả năng hoàn thành nhiệm vụ này.

Câu 3: Phần thưởng xứng đáng mà Trần Bình Trọng đã trao cho cậu bé Hoàng Đỗ là gì?

Hướng dẫn trả lời:

Trần Bình Trọng đã thưởng cho Hoàng Đỗ một phần thưởng xứng đáng bằng cách giải phóng cậu bé khỏi thân phận nô tì, cho cậu trở thành một người dân tự do.

Câu 4: Hãy hình dung về nỗi xúc động của ông già Màn Trò.

Hướng dẫn trả lời:

Ông già Màn Trò hoàn toàn không thể tin được và cảm động mặc dù đã bất ngờ khi nghe về việc Hoàng Đỗ đã giành được tự do và thoát khỏi thân phận nô tì đáng thấp kém.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Tác phẩm Bên bờ Thiên Mạc gắn liền với sự kiện lịch sử nào của dân tộc? Xác định nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích.

Hướng dẫn trả lời:

Tác phẩm liên quan đến sự kiện lịch sử quan trọng - cuộc kháng chiến chống lại quân Mông-Nguyên lần thứ hai vào năm 1285. Nội dung của tác phẩm có thể được phân thành hai phần:

• Trong phần đầu, Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ đặc biệt cho Hoàng Đỗ để truyền đạt thông tin quan trọng.

• Phần thứ hai của tác phẩm mô tả cảnh Trần Bình Trọng thực hiện việc giải phóng Hoàng Đỗ khỏi thân phận nô tì, đồng thời tạo cơ hội cho cậu trở thành một người tự do.

Câu 2: Hãy liệt kê tên các nhân vật trong đoạn trích. Những nhân vật nào là nhân vật có thật trong lịch sử?

Hướng dẫn trả lời:

Các cá nhân xuất hiện trong đoạn trích gồm Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng, Hoàng Đỗ và ông già Màn Trò. Trong số họ, Trần Quốc Tuấn và Trần Bình Trọng là những nhân vật lịch sử nổi tiếng.

Câu 3: Nêu một số chi tiết cụ thể (lời nói, suy nghĩ, hành động,...) mà tác giả đã sử dụng để khắc hoạ về Trần Bình Trọng, Trần Quốc Tuấn và Hoàng Đỗ. Từ đó, nhận xét về tính cách, phẩm chất của ba nhân vật ấy.

Hướng dẫn trả lời:

• Trần Bình Trọng:

• "Cậu bé chăn ngự đã biết đem tất cả....hạnh phúc đối với những người làm tướng" => Trần Bình Trọng có mắt nhìn sáng suốt, không xem thường khả năng của Hoàng Đỗ, dù cậu chỉ là một cậu bé chăn cừu.
• "Nhưng đột nhiên, ông nhớ lại và thấy trước đây, ông chưa đối xử rộng tình với quân sĩ và gia nô của ông." => Là một chủ tướng nhận thức tốt, ông đã nhớ lại và nhận thấy rằng ông cần phải đối xử tốt hơn với quân sĩ và gia nô của mình.
• "Trần Bình Trọng dùng mũi kiếm... dùng thuốc đấu trán cho Hoàng Đỗ" => Mặc dù là một tướng quân, Trần Bình Trọng hiểu và thấu hiểu tâm tư và nguyện vọng của những người dưới quyền mình.

• Trần Quốc Tuấn:

• "Đây là một đạo...Việc lớn của nước nằm trong viên sáp này đó" => Trần Quốc Tuấn có mắt nhìn sáng suốt. Mặc dù Hoàng Đỗ chỉ là một đứa trẻ, nhưng ông đã giao nhiệm vụ cho cậu vì ông nhận ra sự quyết tâm của cậu.
• "Binh pháp gọi như.... như vậy đâu!" => Ông là một học giả có hiểu biết sâu rộng.
• "Ta cũng đã nghĩ trước.... vận nước đâu" => Ông luôn suy nghĩ và dự trù cẩn thận trước mọi việc.

• Hoàng Đỗ:

• “Phải trung với nước. Dù có chết cho nước cháu cũng không sợ” => Mặc dù cậu bé này còn nhỏ tuổi, nhưng bên trong cậu đã cháy lên ngọn lửa yêu nước mạnh mẽ, sẵn sàng hy sinh vì nước mặc cho khó khăn và nguy hiểm.
• "cháu sợ không đảm đương được việc này" => Trước một trách nhiệm lớn như vậy, cậu tỏ ra lo lắng và sợ hãi.
• "Nuốt xong, cháu không chịu chết.... mạng giặc." => Hoàng Đỗ là một cậu bé dũng cảm, tràn đầy sự căm hận đối với kẻ thù.

Câu 4:Đặc điểm của truyện lịch sử được thể hiện qua những yếu tố nào ở văn bản này?

Hướng dẫn trả lời:

Các đặc điểm của truyện lịch sử được thể hiện qua những điểm sau đây:

• Trong tác phẩm "Bên bờ Thiên Mạc," nội dung của văn bản liên quan đến những nhân vật lịch sử quan trọng như Trần Quốc Tuấn và Trần Bình Trọng.

• Tác phẩm cũng đề cập đến sự kiện lịch sử quan trọng, đó là cuộc chiến đánh quân Mông-Nguyên lần thứ hai của quân đội nhà Trần.

• Văn bản không giới hạn việc kể lại sự kiện lịch sử một cách trung thực mà kết hợp cả yếu tố hư cấu, tưởng tượng, và sáng tạo của tác giả để làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn và thú vị.

• Bối cảnh của văn bản được đặt trong một hoàn cảnh xã hội cụ thể, chính là cuộc chiến đánh quân Mông-Nguyên lần thứ hai của quân đội nhà Trần.

• Nhân vật chính của tác phẩm "Bên bờ Thiên Mạc" là Hà Ân, ngoài những nhân vật lịch sử thực sự như Trần Quốc Tuấn và Trần Bình Trọng, tác giả còn tạo ra các nhân vật hư cấu như cha con ông già Màn Trò - Hoàng Đỗ.

• Văn bản sử dụng các từ ngữ thời phong kiến như "nô tì" và "tướng quân" để tạo bầu không khí và hình dung chính xác của thời đại đó.

Câu 5: Trong đoạn trích trên, điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất đối với em? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

Trong đoạn trích trên, điều ấn tượng mạnh mẽ nhất với em nhất là lòng yêu nước đặc biệt của nhân vật Hoàng Đỗ. Dù cậu chỉ là một đứa trẻ nhưng từ rất sớm, cậu đã thể hiện tình yêu sâu đậm đối với đất nước. Điều này thật sự là một đức tính tốt và đáng được gương mẫu. "Phải trung với nước. Dù có chết cho nước cháu cũng không sợ" - mặc dù cậu vẫn còn rất nhỏ, nhưng bên trong cậu đã cháy lên ngọn lửa yêu nước mạnh mẽ, sẵn sàng hi sinh cho nước mà không sợ hãi.

Câu 6:Đoạn trích Bên bờ Thiên Mạc giúp em hiểu thêm được gì về tấm lòng của những người con nước Việt khi đất nước có giặc ngoại xâm?

Hướng dẫn trả lời:

Đoạn trích từ "Bên bờ Thiên Mạc" đã giúp em thêm hiểu biết về tinh thần yêu nước của nhân dân Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử. Lòng yêu nước là một sức mạnh mạnh mẽ, là động lực để nhân dân Việt Nam chống lại bất kỳ thách thức nào để bảo vệ tự do và độc lập của dân tộc. Trước mặt các kẻ thù mạnh mẽ, tình yêu nước sâu đậm đã thúc đẩy nhân dân Việt Nam không ngừng chiến đấu. Điều này rõ ràng được thể hiện qua nhân vật của cậu bé Hoàng Đỗ trong đoạn trích, mặc dù còn rất trẻ nhưng cậu đã có trái tim trung thành với đất nước, đầy tình yêu và sẵn sàng hy sinh bản thân để hoàn thành nhiệm vụ. Có thể nói, khi đất nước đối diện với nguy cơ từ giặc ngoại xâm, người dân Việt Nam luôn sẵn sàng nổi lên bảo vệ độc lập và tự do của họ.