Bài soạn siêu ngắn: Tục ngữ về con người và xã hội - Ngữ văn lớp 7

Một mặt người bằng mười mặt của

• Nghĩa: con người đáng quý hơn tiền bạc, của cải
• Giá trị: Đề cao giá trị con người,
• Ứng dụng: khuyên nhủ ai đó bị mất tiền bạc, tài sản, phê phán người coi trọng tiền bạc và đề cao giá trị con người

Cái răng, cái tóc là góc con người

• Nghĩa: răng và tóc cho biết tình hình sức khỏe con người, đồng thời thể hiện hình thức, tính nết con người.
• Giá trị: thể hiện cách nhìn với hình thức và tính cách con người
• Ứng dụng: khuyên răn chăm chút sức khỏe, bề ngoài, chú ý lời nói, cử chỉ...

Đói cho sạch, rách cho thơm

• Nghĩa: Nghĩa đen: khuyên răn ăn uống sạch sẽ, giữ gìn quần áo thơm tho. Nghĩa bóng: cuộc sống dù có nghèo khổ vẫn phải giữ mình sống cho trong sạch và nhân cách tốt đẹp
• Giá trị và ứng dụng: đề cao lối sông đạo đức, trong sạch, giáo dục con người đề cao lòng tự trọng. Phê phán người vì nghèo khổ mà làm điều bất chính

Học ăn, học nói, học gói, học mở

• Nghĩa: khuyên con người học hỏi mọi điều, từ những điều nhỏ nhất đến những điều phức tạp nhất.
• Giá trị và ứng dụng: Khuyên răn con người nói năng đúng mực, lễ phép. Phê phán những con người có hành vi ứng xử thiếu văn hóa.

Không thầy đố mày làm nên.

• Nghĩa của câu: Con người muốn làm gì cũng cần có người hướng dẫn, chỉ bảo.
• Giá trị: Nhắc nhở con người biết kính trọng, ghi nhớ công ơn thầy cô và phê phán những người coi thường sự dạy bảo của thầy cô giáo.

Học thầy không tày học bạn.

• Nghĩa: học thầy không bằng học bạn
• Giá trị: khuyên răn con người nên học hỏi bạn bè những điều tốt đẹp…
• Ứng dụng: Nhấn mạnh việc học hỏi bạn bè trong lớp, những người có kiến thức hơn mình.

Thương người như thể thương thân.

• Nghĩa: Khuyên răn con người phải biết yêu quý người khác.
• Giá trị: nói lên triết lí sống, đề cao cách ứng xử nhân văn.
• Ứng dụng: Phê phán lối sống ích kỉ, đề cao lợi ích bản thân. Kêu gọi giúp đỡ, chia sẻ với mọi người lúc khó khăn.

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

• Nghĩa: khi được hưởng thụ thành quả do người khác mang lại thì cần ghi nhớ công ơn của người đó.
• Giá trị: khuyên răn con người sống có đạo lí, biết ơn với người có công lao giúp đỡ mình.
• Ứng dụng: thế hệ sau phải biết ghi nhớ công lao của những người đi trước. Phê phán những con người sống vô ơn bạc nghĩa.

Một cây làm chẳng nên non/ Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

• Nghĩa: Một cá nhân đơn lẻ thì không thể làm nên việc lớn, nhiều người hợp sức với nhau sẽ làm nên việc lớn lao.
• Giá trị: đề cao sức mạnh của đoàn kết, sức mạnh tập thể.
• Ứng dụng: Con người cần biết đoàn kết, hợp tác trong mọi việc. Phê phán lối sống ích kỉ, đơn lẻ.

• Hai câu tục ngữ trên không mấu thuẫn mà bổ sung ý nghĩa cho nhau: đề cao vai trò quan trọng của người thầy trong việc dạy dỗ, định hướng và phải có những người bạn sẽ giúp đỡ cùng nhau tiến lên => phải biết kết hợp học ở cả hai.
• Một số cặp câu tục ngữ tương tự:
• Người đẹp vì lụa lúa tốt vì phân và Cái nết đánh chết cái đẹp 
• Đi một ngày đàng học một sàng khôn và Không đi thì không biết xứ đông/ Đi thì khốn khổ thân ông thế này
• Một cây làm chẳng nên non/ Ba cây chụm lại nên hòn núi cao và Lắm thầy thối ma

• Diễn đạt bằng hình ảnh so sánh: làm nổi bật nội dung được, dễ dàng truyền tải thông điệp.

• Diễn đạt bằng hình ảnh ẩn dụ: có tác dụng mở rộng nghĩa, diễn đạt một cách uyển chuyển các ý tưởng cần nêu.

• Dùng từ và câu có nhiều nghĩa: khiến câu tục ngữ trở nên sâu xa, thâm ý.