Soạn mới giáo án Ngữ văn 11 cánh diều bài 4 Viết: Viết bài thuyết minh tổng hợp

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp.

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS từ các văn bản đọc hiểu trong SGK để nêu lên các đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp.

- Từ đó rút ra cách hiểu về văn bản thuyết minh tổng hợp.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc theo nhóm và trình bày sản phẩm

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

GV mời đại diện một số nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm.

Bước 4. Đánh giá, kết luận

- Dựa trên kết luận về đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp GV nhận xét câu trả lời của HS.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu cách viết bài văn thuyết minh tổng hợp.

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: để viết bài thuyết minh tổng hợp cần chú ý những gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc theo nhóm và trình bày sản phẩm

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

GV mời đại diện một số nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm.

Bước 4. Đánh giá, kết luận

- Dựa trên kết luận về đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp GV nhận xét câu trả lời của HS, chữa lỗi và chốt kiến thức.

I. Đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp.

1. Xét ngữ liêu: Phải coi luật pháp như khí trời để thở

- Đề tài: Văn bản Phải coi luật pháp như khí trời để thở viết về vấn đề con người phải coi pháp luật như khí trời để thở nếu muốn xã hội văn minh.

- Bố cục của văn bản: 5 phần

+ Phần 1: Mở đầu – Sa pô

+ Phần 2: Bàn về vấn đề an toàn lao động

+ Phần 3: Bàn về vấn đề tai nạn giao thông.

+ Phần 4: Bàn về các trò đùa tai hại.

+ Phần 5: Phải coi luật pháp quan trọng như khí trời để thở.

- Sự kết hợp của các yếu tố:

2. Đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp:

- Văn bản thuyết minh tổng hợp: là một loại văn bản mô tả và giải thích một chủ đề hoặc vấn đề cụ thể một cách chi tiết và đầy đủ.

- Mục đích: cung cấp một cái nhìn tổng quan và đầy đủ về một chủ đề, bao gồm những thông tin, dữ liệu, và ý kiến từ nhiều nguồn khác nhau.

- Đề tài: viết về nhiều đề tài khác nhau, phụ thuộc vào lĩnh vực và mục đích cụ thể của việc thuyết minh:

+ Nghiên cứu khoa học

+ Kiến thức chuyên môn

+ Xu hướng và thống kê

+ Lịch sử sự kiện

+ Phân tích và đánh giá

+ Nguyên tắc và hướng dẫn

- Có sự kết hợp giữa các yếu tố:

+ Tự sự

+ Miêu tả

+ Nghị luận

+ Thuyết minh

+ Biểu cảm

II. Cách viết văn bản thuyết minh tổng hợp

1. Xác định đề tài

- Đặt câu hỏi để xác định mục tiêu và mục đích của văn bản.

- Thu thập thông tin liên quan đến chủ đề

- Xác định phạm vi, khía cạnh của vấn đề

- Xác định đối đối tượng công chúng muốn truyền đạt thông tin. 

2. Cách thức triển khai và trình bày nội dung

-  Giới thiệu, đặt vấn đề giới thiệu chủ đề

- Cung cấp thông tin cơ bản về chủ đề

- Phân tích các thông tin và dữ liệu đưa ra.

- Trình bày quan điểm của bản thân về chủ đề

- Trình bày các gợi ý và giải pháp một cách rõ ràng và thuyết phục.

- Kiểm tra và đánh giá lại văn bản để đảm bảo tính logic, sự thuyết phục và rõ ràng

3. Cách kết hợp các yếu tố

- Sắp xếp theo cấu trúc logic

- Sử dụng các từ nối như "đầu tiên", "thứ hai", "cuối cùng", "tương tự", "tuy nhiên", "do đó" và "bởi vậy" để kết nối các ý và câu với nhau.

- Sử dụng đoạn văn, mỗi đoạn trình bày một ý chính

- Sử dụng tiêu đề để giới thiệu nội dung từng đoạn

- Sử dụng hình ảnh và biểu đồ

- Sử dụng ví dụ và trích dẫn

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Chuẩn bị ở nhà

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trình bày phần chuẩn bị ở nhà theo nội dung ý a - SGK/119

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ và trả lời

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

GV mời đại diện một số vài HS đại diện trả lời câu hỏi

Bước 4. Đánh giá, kết luận

- Dựa trên kết luận về đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp GV nhận xét câu trả lời của HS, chữa lỗi và chốt kiến thức

Nhiệm vụ 2: Tìm ý và lập dàn ý

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 3 nhóm để trả lời các câu hỏi và xây dựng dàn ý cụ thế:

+ Người Việt Nam có những phẩm chất tiêu biểu nào?

+ Phẩm chất truyền thống và những phẩm chất mới là gì?

+ Những biểu hiện cụ thể về phẩm chất của con người Việt Nam?

+ Nguồn gốc, vai trò, ý nghĩa của phẩm chất người Việt trong cuộc sống và lịch

sử dân tộc?

+ Em có những phẩm chất gì của người Việt Nam?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ và trả lời

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

GV mời đại diện một số vài HS đại diện trả lời câu hỏi

Bước 4. Đánh giá, kết luận

- Dựa trên kết luận về đặc điểm của văn bản thuyết minh tổng hợp GV nhận xét câu trả lời của HS, chữa lỗi và chốt kiến thức. Nhiệm vụ 3: Viết bài

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thực hành viết theo dàn ý vừa lập ở nhiệm vụ 2

(Vì thời gian trên lớp có hạn nên HS chỉ viết 1 phần)

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ và thực hành viết bài

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

GV mời đại diện một vài HS đại diện trình bày bài viết.

Bước 4. Đánh giá, kết luận

GV nhận xét câu trả lời của HS, chữa lỗi và chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 4: Kiểm tra và chỉnh sửa

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS kiểm tra lại bài viết và chỉnh sửa theo nhận xét của GV

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ và thực hành chỉnh sửa bài viết

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

GV mời đại diện một vài HS đại diện trình bày bài viết.

Bước 4. Đánh giá, kết luận

GV nhận xét câu trả lời của HS, chữa lỗi và chốt kiến thức.

III. Thực hành viết bài thuyết minh tổng hợp.

Đề bài: Em hãy viết bài thuyết minh giới thiệu phẩm chất tiêu biểu của người Việt Nam.

1. Chuẩn bị ở nhà

– Tìm hiểu đề văn để biết các thông tin chính trước khi viết.

+Trọng tâm cần làm rõ: giới thiệu về phẩm chất tiêu biểu của con người Việt Nam. + Kiểu văn bản chính: thuyết minh tổng hợp.

+ Phạm vi dẫn chứng: dẫn chứng thực tế; kiến thức lịch sử và thơ văn liên quan.

Xem lại phần Kiến thức ngữ văn và phần Đọc hiểu các văn bản thông tin tổng hợp trong Bài 4.

– Đọc kĩ các nội dung nêu ở mục 1. Định hướng.

Tìm các tư liệu liên quan đến đề tài đã xác định (các bài viết, tranh, ảnh và thông tin; những câu chuyện về người Việt Nam,...).

2. Tìm ý và lập dàn ý

a. Tìm ý

- Người Việt Nam có nhiều phẩm chất tiêu biểu được đánh giá cao và đặc biệt là:

+ Tôn trọng và hiếu thảo: Người Việt Nam truyền thống coi trọng gia đình, tôn sùng tổ tiên và tôn kính người lớn tuổi. Tinh thần hiếu thảo và lòng biết ơn là phẩm chất quý báu trong văn hóa dân tộc.

+ Kiên nhẫn và kiên định: Người Việt Nam thường có phẩm chất kiên nhẫn, kiên định và kiên trì trong cuộc sống. Họ sẵn lòng đối mặt với khó khăn và thử thách, cố gắng vượt qua và không từ bỏ dễ dàng.

+ Đoàn kết và đồng tâm: Tinh thần đoàn kết, đồng lòng và sẵn lòng giúp đỡ người khác là phẩm chất quý giá của người Việt Nam. Họ thường thể hiện sự đoàn kết trong gia đình, cộng đồng và quốc gia.

+ Sự hiếu học và trí tuệ: Người Việt Nam coi trọng giáo dục và sự học hỏi. Họ trân trọng tri thức và trí tuệ, luôn cố gắng nâng cao kiến thức và kỹ năng của mình.

+ Tinh thần tự lập và sáng tạo: Người Việt Nam có tinh thần tự lập, linh hoạt và sáng tạo trong cuộc sống và công việc. Họ thường tìm cách giải quyết vấn đề và đưa ra giải pháp tiến bộ.

+ Sự hòa nhã và lòng nhân ái: Người Việt Nam thường có tinh thần hòa nhã, tôn trọng người khác và sẵn lòng giúp đỡ những người gặp khó khăn. Lòng nhân ái và tình người là phẩm chất đẹp của văn hóa Việt Nam.

- Phẩm chất truyền thống là những phẩm chất và giá trị đã tồn tại và được truyền từ đời này sang đời khác trong văn hóa và truyền thống của một dân tộc hay quốc gia. Những phẩm chất truyền thống thường được coi là đặc trưng và đại diện cho bản sắc và tính cách của người dân trong một cộng đồng lớn hơn thế hệ. Một số ví dụ về phẩm chất truyền thống của người Việt Nam bao gồm:

+ Tôn trọng và hiếu thảo: Tôn trọng tổ tiên, người lớn tuổi và trân trọng gia đình là một giá trị truyền thống quan trọng trong văn hóa Việt Nam.

+ Kiên nhẫn và kiên định: Tính kiên nhẫn và kiên định trong công việc và cuộc sống được coi là phẩm chất tích cực và đáng khen ngợi.

+ Đoàn kết và đồng tâm: Tinh thần đoàn kết trong gia đình, cộng đồng và đất nước là phẩm chất truyền thống đã được đề cao suốt nhiều thế kỷ.

+ Sự hiếu học và trí tuệ: Tinh thần học hỏi và trí tuệ, coi trọng tri thức và giáo dục, cũng là giá trị quý báu trong truyền thống văn hóa Việt Nam.

- Những phẩm chất mới thường phản ánh các giá trị và thái độ mới mọc lên trong xã hội và thể hiện xu hướng tiến bộ và thay đổi trong cuộc sống. Các phẩm chất mới có thể phản ánh những giá trị tiên tiến, đáp ứng yêu cầu mới của xã hội và thế giới đương đại.Một số ví dụ về những phẩm chất mới bao gồm:

+ Sự sáng tạo và đổi mới: Tinh thần sáng tạo và đổi mới trong công việc và kỹ năng là quan trọng trong thế giới ngày nay, khi xã hội phát triển và công nghệ ngày càng tiến bộ.

+ Đề cao sự đa dạng và bình đẳng: Giá trị đề cao sự đa dạng và tôn trọng bình đẳng giữa các cá nhân và các nhóm xã hội đang được nhấn mạnh trong xã hội ngày nay.

+ Ý thức bảo vệ môi trường và phát triển bền vững: Xu hướng quan tâm và tôn trọng môi trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phát triển bền vững cũng là những phẩm chất mới mọc lên trong xã hội.

- Có nhiều biểu hiện cụ thể về phẩm chất của con người Việt Nam, phản ánh tinh thần và tính cách đặc trưng trong văn hóa và truyền thống của dân tộc:

+ Tôn trọng và hiếu thảo: Người Việt tôn trọng và biết ơn đối với người lớn tuổi, quý trọng gia đình, và chăm sóc đặc biệt cho cha mẹ khi về già.

+ Kiên nhẫn và kiên định: Người Việt có tính kiên nhẫn và kiên định trong cuộc sống, công việc và học tập, không từ bỏ dễ dàng và kiên trì đạt đến mục tiêu.

+ Đoàn kết và đồng tâm: Tinh thần đoàn kết và lòng đồng lòng với gia đình, bạn bè và cộng đồng, sẵn lòng giúp đỡ nhau trong những lúc khó khăn.

+ Sự hòa nhã và tôn trọng người khác: Người Việt thể hiện sự hòa nhã, tôn trọng và quan tâm đến người khác, tôn trọng ý kiến và quan điểm của người khác.

+ Tình cảm và lòng nhân ái: Tinh thần tình người và lòng nhân ái là phẩm chất đẹp trong văn hóa Việt Nam, sẵn lòng giúp đỡ những người gặp khó khăn và hoàn cảnh khó khăn.

+ Ý thức về truyền thống và văn hóa: Người Việt có ý thức cao về bảo tồn và phát huy truyền thống và văn hóa dân tộc, tự hào về lịch sử và văn hoá của đất nước và tôn kính các giá trị truyền thống.

- Phẩm chất người Việt gồm tôn trọng, kiên nhẫn, đoàn kết, hòa nhã, nhân ái, và ý thức về truyền thống và văn hóa. Những phẩm chất này bắt nguồn từ văn hóa và truyền thống dân tộc, đã góp phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày và lịch sử dân tộc Việt Nam. Chúng đã tạo nên sự đoàn kết trong gia đình và cộng đồng, giúp vượt qua khó khăn và bảo vệ đất nước, cũng như duy trì mối quan hệ tốt đẹp với các quốc gia và dân tộc khác. Những phẩm chất này là bản sắc và đặc trưng của người Việt trong quá trình phát triển quốc gia.