Soạn mới giáo án Ngữ văn 11 cánh diều bài 8 Viết: Viết bài nghị luận về một tác phẩm kịch

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu yêu cầu đối với viết văn bản nghị luận về một tác phẩm kịch.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập cho HS

- GV yêu cầu HS dựa vào nội dung SHS cùng kiến thức đã chuẩn bị trước đó trả lời câu hỏi:

+ Một văn bản nghị luận về một tác phẩm kịch cần đảm bảo các yêu cầu gì?

+ Có những lưu ý nào khi viết văn bản nghị luận về một tác phẩm kịch?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe câu hỏi, thảo luận nhóm và hoàn thành yêu cầu.

- GV hỗ trợ HS (nếu cần).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu cách biểu cảm và các từ lập luận trong văn bản nghị luận

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập cho HS

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ (4 – 6 HS) thực hiện một số yêu cầu sau:

+ Vì sao cần phải sử dụng hệ thống các từ lập luận trong văn bản nghị luận?

+ Tính biểu cảm của văn bản nghị luận được biểu hiện như thế nào?

+ Dựa vào những kiến thức trên, hãy hoàn thiện bài tập b SGK trang 114.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe câu hỏi, thảo luận nhóm và hoàn thành yêu cầu.

- GV hỗ trợ HS (nếu cần).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe và nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

I. Yêu cầu đối với viết văn bản nghị luận về một tác phẩm kịch

- Phải xác định được tiểu loại kịch: bi kịch, hài kịch hay chính kịch.

- Phải thấy được việc phân chia hồi kịch thành các lớp (cảnh) nhỏ hơn, sự xuất hiện và tương tác của các nhân vật trong từng lớp (cảnh).

- Nhận diện và phân tích được sự vận động của hành động kịch và xung đột kịch cũng như lời thoại của các nhân vật.

* Lưu ý khi viết văn bản nghị luận về một tác phẩm kịch

- Phải hiểu được những điểm đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của toàn bộ tác phẩm kịch hoặc đoạn trích kịch cần nghị luận.

- Tìm đọc các thông tin liên quan đến văn bản kịch sẽ bàn luận.

- Thực hiện đầy đủ các bước cần thiết của việc tạo lập một văn bản nghị luận.

II. Cách biểu cảm và các từ lập luận trong văn bản nghị luận

1. Từ lập luận trong văn bản nghị luận

- Văn nghị luận hướng tới tranh biện, thuyết phục người đọc về một vấn đề nào đó (xã hội hoặc văn học). Chính vì thế, sự mạch lạc của hệ thống lập luận đóng vai trò hết sức quan trọng.

- Việc sử dụng chính xác các từ lập luận trong văn bản nghị luận (đó là lí do, bởi vì, có lẽ, nhưng, tuy nhiên, tuy... nhưng, vì thế, cho nên, không những... mà còn, càng... càng, phải chăng, chẳng lẽ, như vậy, suy ra,...) giúp người viết đưa ra, kết nối những phân tích, suy luận của mình một cách thuyết phục, lô gích.

2. Tính biểu cảm trong văn bản nghị luận

- Vì trực tiếp thể hiện thái độ, tình cảm của người viết khi tranh biện, đánh giá về một vấn đề của đời sống xã hội hay nghệ thuật nên văn bản nghị luận cũng có tính biểu cảm rất cao.

- Tính biểu cảm của văn bản nghị luận có thể được thể hiện trực tiếp:

+ Qua các từ / cụm từ / câu cảm thán (ôi, than ôi, hỡi ôi,...);

+ Qua cách sử dụng các từ khẳng định (cần phải, nhất định, không thể không,...) hoặc từ phủ định (không thể, không nên,...);

+ Qua các từ ngữ như đang tranh luận, đối thoại trực tiếp với người đọc (vâng, chẳng lẽ, đúng thế, không, điều ấy đã rõ,...);

+ Qua các từ ngữ thể hiện sự đánh giá về mức độ, tinh chất.

+ Ngoài ra, tính biểu cảm cũng có thể được thể hiện hàm ẩn qua cấu trúc câu (trùng điệp, song hành, câu đặc biệt,...) để tạo ra nhịp điệu, những “con sóng” cảm xúc trong lời văn.

3. Bài tập SGK trang 114

a. Hệ thống các từ lập luận trong đoạn trích

- Với…

- Nếu…vì…

- Cùng với…đối với…

- Sở dĩ…có lẽ bởi vì…

b. Các phương thức đem lại tính biểu cảm trong đoạn trích

- Không còn…

-…như thế

- Chứ không phải…

- Làm sao…không bao giờ…bằng được, bằng giá…

- Cấu trúc câu trùng điệp: “Không  còn cõi vĩnh hằng…những linh hồn chân thiện”.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS đọc đề bài trong SGK trang 112: Phân tích đoạn trích “Tôi muốn được là tôi toàn vẹn” của Lưu Quang Vũ.

- GV yêu cầu học sinh thực hiện các yêu cầu sau:

+ Chuẩn bị viết: Xác định kiểu bài viết, trọng tâm cần làm rõ và phạm vi dẫn chứng cho bài viết.

+ Tìm ý và lập dàn ý: Hoàn thiện phiếu tìm ý ở PHỤ LỤC 3 và suy luận từ khái quát đến cụ thể dựa theo sơ đồ SGK trang 112 (như PHỤ LỤC 4)

+ Lập dàn ý: Lập dàn ý cho bài viết bằng các lựa chọn, sắp xếp theo bố cục 3 phần như PHỤ LỤC 5.

- GV hướng dẫn HS lập dàn ý cho bài văn.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghe yêu cầu, thực hiện theo các bước để viết bài.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS trình bày phần chuẩn bị.

- Các HS khác góp ý, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

1. Chuẩn bị viết

+ Kiểu văn bản chính: phân tích, đánh giá một đoạn trích tác phẩm kịch.

+Trọng tâm cần làm rõ: xung đột không thể hoá giải trong nội tâm và sự lựa chọn cái chết của nhân vật Hồn Trương Ba.

+ Phạm vi dẫn chứng: văn bản Tôi muốn được là tôi toàn vẹn và các chi tiết, sự kiện của vở kịch liên quan đến đoạn trích; truyện cổ tích Hồn Trương Ba, da hàng thịt và những văn bản phục vụ cho việc liên tưởng, so sánh để làm nổi bật giá trị độc đáo của đoạn trích.

2. Tìm ý và lập dàn ý

3. Lập dàn ý