Soạn mới giáo án Ngữ văn 11 cánh diều bài 5 Viết: Viết bài nghị luận về một tác phẩm truyện

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu những điều cần chú ý khi viết bài nghị luận về một tác phẩm truyện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau:

+ Nghị luận về một tác phẩm truyện là gì?

+ Nghị luận về một tác phẩm truyện có thể yêu cầu những gì?

+ Để viết bài nghị luận về một tác phẩm truyện cần chú ý điều gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS làm việc cá nhân, nhóm, thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS báo cáo kết quả, nhận xét.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhấn mạnh những yêu cầu cần đạt trong một bài viết.

I. Những điều cần chú ý khi viết bài nghị luận về một tác phẩm truyện

1. Nghị luận về một tác phẩm truyện

- Nghị luận về một tác phẩm truyện là phân tích, đánh giá về các yếu tố nội dung, hình thức của truyện bằng những ý kiến, lí lẽ và dẫn chứng cụ thể.

- Yêu cầu:

+ Phân tích, đánh giá toàn bộ tác phẩm truyện.

+ Tập trung phân tích một số yếu tố nội dung hoặc hình thức của truyện.

·      Phân tích truyện ngắn “Một người Hà Nội” của Nguyễn Khải

·      Suy nghĩ về triết lí hạnh phúc trong truyện “Tầng hai” của Phong Điệp.

·      Tình yêu quê hương trong truyện ngắn “Nắng đẹp miền quê ngoại” của Trang Thế Hy.

2. Các lưu ý khi viết bài

+ Phân tích đề bài và xác định vấn đề có ý nghĩa đặt ra trong truyện

+ Đọc kỹ văn bản văn học được nêu trong đề bài, tìm các nguồn tài liệu có liên quan đến tác giả, tác phẩm.

+ Tìm ý và lập dàn ý cho bài viết. Cần nêu được ít nhất hai ý lớn:

·      Giới thiệu và phân tích vấn đề xã hội được đặt ra trong tác phẩm văn học.

·      Bàn luận về vấn đề xã hội đó trong đời sống.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

- Gv hướng dẫn Hs xác định yêu cầu của đề: Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô trong văn bản "Trái tim Đan-kô" của Go-rơ-ki.

- Hs tham khảo các ý trong SGK để trả lời.

- HS viết bài theo dàn ý đã lập:

Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm và trọng tâm cần làm sáng tỏ: vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô.

Thân bài:

- Phân tích về vẻ đẹp phẩm chất, tính cách của nhân vật Đan-kô

- Nêu và phân tích đặc sác nghệ thuật xây dựng nhân vật Đan-kô

Kết bài: Đánh giá khái quát vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô và tài năng của Go-rơ-ki.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

HS làm việc cá nhân, nhóm, thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận:

HS báo cáo kết quả, nhận xét.

a) Chuẩn bị và gọi một số HS trình bày.

- GV chiếu bài làm của HS, nhận xét, góp ý chung trước lớp.

- GV yêu HS tìm ý và lập dàn ý theo hướng dẫn của mục

 b) Tìm ý và lập dàn ý, sau đó HS trình bày sản phẩm. 

- GV chiếu bài làm của HS, nhận xét, góp ý chung trước lớp.

- GV tổ chức cho HS viết bài theo hướng dẫn ở mục

c) Viết, sau đó HS trình bày sản phẩm. 

- GV chiếu bài làm của HS, nhận xét, góp ý chung trước lớp.

- GV yêu cầu HS xem xét, chỉnh sửa lại bài viết theo hướng dẫn ở mục

d) Kiểm tra và chỉnh sửa.

HS sử dụng Phiếu hướng dẫn chỉnh sửa ở Phụ lục.

GV gọi 1 số HS trình bày nội dung chỉnh sửa theo Phiếu và rút kinh nghiệm chung. HS nghe và ghi chép thêm các lưu ý của GV.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

GV nhấn mạnh những lỗi thường gặp trong trình bày bài nói.

II. Thực hành viết theo các bước

Đề bài: Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô trong văn bản "Trái tim Đan-kô" của Go-rơ-ki.

1. Chuẩn bị viết

Đọc kĩ đề và suy nghĩ để xác định các yêu cầu nghị luận trước khi viết.

- Đọc lại văn bản “Trái tim Đan-kô” và ghi lại những chi tiết liên quan đến lời nói, hành động, ý nghĩ, tình cảm của Đan-kô.

- Tìm đọc các tài liệu có liên quan đến tác giả Go-rơ-ki và truyện ngắn “Bà lão I-đéc-ghin”, ghi lại những ý kiến quan trọng có thể dùng để trích dẫn hoặc mở rộng bàn luận.

2. Tìm ý và lập dàn ý

* Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận (Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô)

* Thân bài

- Nhân vật xuất hiện khi đoàn người đang trong tình thế bị dồn ép phải ở trong khu rừng rậm rạp, đầy bùn lầy, một nơi thiếu sức sống

- Sự đối lập trong hành động, tâm trạng của đoàn người và Đan-kô

+ Hành động và tâm trạng của đoàn người khi di chuyển trong khu rừng rậm đó là lo lắng, sợ hãi, tuy sợ những không dám nói ra ngoài thay vào đó mắng nhiếc Đan-kô đổ cho chàng do chàng không biết dẫn đường.

+ Hành động của Đan-kô qua các chặng đường đó là chàng rất dũng cảm, quyết đoán tiến về phía trước. Đồng thời chàng cũng rất yêu quý mọi người xung quanh cho nên dù có bị mắng oan chàng cũng không đánh trả chỉ buồn bã.

- Ý nghĩa hành động của Đan-kô

+ Hành động Đan-kô móc trái tim dũng cảm của mình ra để soi đường dẫn lối cho mọi người tìm đến được nơi có thể sống. => Sự anh dũng không tiếc hi sinh thân mình dù mọi người xung quanh không tin tưởng anh. Anh vẫn rất yêu thương mọi người.

+ Thể hiện vẻ đẹp Đan-kô qua những nghệ thuật tưởng tượng, phóng đại về những khu rừng tối tăm và hành động móc tim, thiếu đi trái tim vẫn có thể dẫn đường cho mọi người.

+  Tác giả muốn nhắn gửi thông điệp mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Từ đó, đưa ra cho chúng ta bài học rằng phải luôn yêu thường, đoàn kết cùng nhau mới có thể phát triển tốt được.

* Kết bài: Khẳng định lại vẻ đẹp của Đan-kô