Soạn văn 11 ngắn nhất bài: Chữ người tử tù

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

Câu 1: Tình huống truyện của tác phẩm Chữ người tử tù là gì? tác dụng của tình huống này đối với việc thể hiện tính cách nhân vật và kịch tính của truyện?

Câu 2: Phân tích vẻ đẹp độc đáo của hình tượng Huấn Cao. Qua nhân vật Huấn Cao anh (chị) có nhận xét gì về quan niệm của Nguyễn Tuân về cái đẹp?

Câu 3: Nhân vật quản ngục có phẩm chất gì khiến cho Huấn Cao cảm kích coi là “một tấm lòng trong thiên hạ”, và tác giả coi đó là “thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ”?

Câu 4: Phân tích đoạn văn tả cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trong nhà lao. Vì sao tác giả lại coi đây là "một cảnh tượng xưa nay chưa từng có"?

Câu 5: Anh (chị) có những nhận xét gì về bút pháp xây dựng nhân vật, bút pháp miêu tả cảnh vật và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân trong truyện Chữ người tử tù?

Luyện tập

Câu 1: Anh ( chị ) hãy viết một đoạn văn trình bày cảm nghĩ của mình về nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người  tử tù

Câu 2: Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

Câu 3: Tóm tắt truyện ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

Câu 4: Phân tích cảnh cho chữ trong tác phẩm “Chữ  người tử tù” của Nguyễn Tuân

II. Soạn bài siêu ngắn: Chữ người tử tù

Câu 1: Tình huống truyện của tác phẩm Chữ người tử tù:

  Hình tượng hai nhân vật Huấn Cao và Quản ngục trên bình diện xã hội là hai nhân vật hoàn toàn đối lập nhau. 

  Hai nhân vật một người là tên đại nghịch cầm đầu để nổi loạn, nay bi bắt còn một người là viên quản ngục đại diện cho trật tự xã hội đương thời

  Nhưng họ đều là những người nghệ sĩ , trên bình diện nghệ thuật họ là tri kỷ.

Tác dụng:

  Thể hiện tính cách nhân vật và kịch tính của truyện

  Cho thấy giữa cái đẹp, cái thiên lương với quyền lực độc ác, tối tăm cuối cùng cái thiên lương đã thắng thế

  Làm nổi bật trọn vẹn vẻ đẹp cúa hình lượng Huấn Cao, đồng thời cũng làm sáng tỏ tấm lòng "biệt nhỡn liên tài" của viên quản ngục

Câu 2: Vẻ đẹp độc đáo của hình tượng Huấn Cao:

  Khắc họa thành công hình tượng Huấn Cao – một con người tài hoa:

  Có tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp

  Có cái tâm trong sáng và có khí phách hiên ngang, bất khuất

  Nhân cách trong sáng, trọng nghĩa khinh lợi, có tài có tâm, coi khinh tiền bạc và quyền thế.

  Khí phách hiên ngang: không sợ cái chết

Quan niệm về cái đẹp của Nguyễn Tuân qua hình tượng Huấn Cao:

•   Quan niệm về cái đẹp, khẳng định sự bất tử của cái đẹp và bộc lộ thầm kín tấm lòng yêu nước
•   Cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau

Câu 3: Nhân vật quản ngục có phẩm chất: 

  Có một thú vui tao nhã là say mê chơi chữ đến lạ kỳ

  Vẫn giữ được cái thiên lương và giữ gìn nét đẹp văn hóa

  Người biết trân trọng và giữ gìn cái đẹp

Câu 4: Phân tích đoạn văn tả cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trong nhà lao

Với bút pháp bậc thầy về ngôn ngữ, tác giả đã dựng lên được nhóm tượng đài thiên lương. Trong chốn ngục tù ấy cái đẹp, cái thiện, cái cao cả đã chiến thắng và toả sáng. Đây là việc làm của kẻ tri âm dành cho người tri kỷ, của một tấm lòng đền đáp một tấm lòng. Cái tâm đang điều khiển cái tài, cái tâm cái tài đang hoà vào nhau để sáng tạo cái đẹp.

Câu 5: Bút pháp xây dựng nhân vật, bút pháp miêu tả cảnh vật và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân:

  Tạo dựng tình huống truyện độc đáo

  Nghệ thuật  dựng cảnh: xây dựng bằng nghệ thuật tương phản, làm nổi bật sự đối lập gay gắt giữa cái đẹp và cái xấu

  Khắc họa tính cách nhân vật: lý tưởng hóa cảm hứng lãng mạn,tạo không khí cổ kính, trang trọng

  Sử dụng thủ pháp đối lập và ngôn ngữ giàu tính tạo hình

Luyện tập

Câu 1: Viết một đoạn văn trình bày cảm nghĩ của mình về nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người  tử tù

Bài viết tham khảo

Huấn Cao được lấy từ hình tượng này với tài năng, nhân cách sáng ngời và rất đỗi tài hoa. Huấn Cao là người cho chữ nhưng lại là tử tù chờ ngày ra pháp trường, viên quản ngục là người xin chữ nhưng đồng thời lại là người quản lí trại giam nơi giam giữ Huấn Cao. Cuộc gặp gỡ đã tạo nên tình thế vô cùng kịch tính, làm nổi bật lên vẻ đẹp rạng ngời của nhân vật Huấn Cao. Vẻ đẹp của Huấn Cao trước hết là vẻ đẹp của con người nghệ sĩ tài hoa,Huấn Cao là nghệ sĩ trong nghệ thuật thư pháp. Ông nổi tiếng khắp vùng tỉnh Sơn về tài viết chữ nhanh và đẹp, nó nói lên cái hoài bão tung hoành của một đời con người. Chữ Huấn Cao trở thành niềm đam mê, khao khát của quản ngục. Viên quản bất chấp sự nguy hiểm đến tính mạng, kiên trì, công phu, dũng cảm xin bằng được chữ của Huấn Cao. Những nét chữ vuông vắn, tươi tắn mà Huấn Cao cho quản ngục trong nhà lao có thể đẩy lùi bóng tối, chiến thắng sự tàn bạo, xấu xa. Thứ hai, đó là vẻ đẹp thể hiện qua khí phách hiên ngang.Ở  ngoài đời, Huấn Cao là người đứng đầu bọn phản nghịch, dám hiên ngang chống lại triều đình.Trong những ngày ở nhà lao, Huấn Cao vẫn giữ được phong thái hiên ngang, chính trực, thản nhiên khi nghe tin mình bị ra pháp trường và đường hoàng, lẫm liệt dậm tô nét chữ trên phiến lụa óng.Không những thế ông còn là một người có thiên lương trong sáng bởi sinh thời, Huấn Cao không bao giờ ép mình cho chữ vì vàng ngọc hay quyền thế. Khi hiểu ra tấm lòng biệt nhỡn liên tài của quản ngục, Huấn Cao xúc động, vui lòng cho chữ và nói những lời khuyên với quản ngục như một người tri âm, ông còn thấy suýt nữa để mất tấm lòng trong thiên hạ.

Câu 2: Giá trị nội dung: 

  Khắc họa thành công nhân vật Huấn Cao , người nghệ sĩ tài hoa tài tử có thiên lương trong sáng

  Thấy được quan niệm thẩm mĩ của nhà văn Nguyễn Tuân: những con người tài hoa, tài tử, khí phách hiên ngang mang vẻ đẹp vang bóng thời xưa, con người lao động bình dị, thuần thục, nhuần nhuyễn với công việc

Giá trị nghệ thuật:

  Xây dựng tình huống truyện độc đáo

  Thủ pháp đối lập được đẩy lên đến đỉnh cao

  Sử dụng ngôn ngữ góc cạnh, giàu tính tạo tình 

Câu 3: Tóm tắt truyện ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

Truyện kể về Huấn Cao - người cầm đầu của một bọn phản loạn chống lại chế độ phong kiến đương thời, một con người khí khái, có tài viết chữ đẹp và có thiên lương trong sáng. Trong những ngày cuối đời, chờ đến ngày hành quyết, Huấn Cao và những người đồng chí của mình bị giải về nhà giam của viên quản ngục. Viên quản ngục lại là một người có thú vui tao nhã, thích chơi chữ nên khi nhận được phiến trát từ cấp trên đã suy nghĩ để tìm cách xin bằng được chữ của Huấn Cao. Huấn Cao và các bạn được viên quản ngục biệt đãi rượu thịt và ông coi như đó là chuyện đương nhiên, thậm chí còn tỏ rõ thái độ khinh bạc với thầy thơ lai, viên quản ngục. Đêm trước ngày ra pháp trường hành quyết, viên quản ngục đã nhờ thầy thơ lại giãi bày tấm lòng và mong mỏi xin được chữ của Huấn Cao. Ông nhận ra "một tấm lòng" trong chốn ngục tù tăm tối, thật giả lẫn lộn này và quyết định cho viên quản ngục chữ. Huấn Cao cho chữ trong hoàn cảnh đêm tối, trong căn phòng giam chật chội, bẩn thỉu, cổ đeo gông, chân vướng xiềng còn viên quản ngục và thầy thơ lại thì khúm núm, run rẩy bưng chậu mực, chỉnh những đồng tiền trên khuông vải trắng. Không chỉ cho chữ mà Huấn Cao còn cho viên quản ngục lời khuyên nên đổi chốn ở để chơi chữ và không bị nhem nhuốc mất đời lương thiện của mình đi.

Câu 4: Phân tích cảnh cho chữ trong tác phẩm “Chữ  người tử tù” của Nguyễn Tuân.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Tuân được coi là một trong những tác giả lớn người đã có những đóng góp vô cùng tích cực cho nền văn học Việt Nam. Cả cuộc đời Nguyễn Tuân ông miệt mài đi tìm cái đẹp và khát khao cháy bỏng tạo nên những điều chưa từng có trong thực tế. Và đến đây người ta không thể nào quên cảnh cho chữ được tác giả tái hiện trong tác phẩm “Chữ người tử tù”. Nó đã đưa Nguyễn Tuân trở thành một bậc thầy trong việc xây dựng tình huống truyện.

Cảnh cho chữ được nhắc đến ở cuối tác phẩm khi mà tâm trạng của viên quản ngục thầy thơ lại đang vô cùng rối ren. Họ phải đối diện với sự thật là ông Huấn Cao sắp phải hành hình.  Và chính tình huống này được coi như việc cởi nút thắt tháo gỡ những băn khoăn của người đọc đồng thời nó đã bộc lộ một giá trị vô cùng lớn lao của tác phẩm.

Sau khi nhận được công văn về việc Huấn Cao cùng đồng bọn phản nghịch sẽ bị xử tử, viên quản ngục lấy làm xót xa ông mang chuyện kể lại với thầy thơ lại. Nghe xong, thầy thơ lại đã chạy xuống buồng giam để tỏ rõ nỗi lòng với Huấn Cao. Và cũng chính đêm hôm ấy, dưới một khung cảnh chưa từng có trong lịch sử một việc chưa từng có đã diễn ra. Nơi ngục giam đầy u tối với lập lòe ngọn đèo dầu leo lét người ta thấy một người tử tù cổ đeo gông, chân mang xiềng ung dung đĩnh đạc thả hồn vào từng nét chữ trên dải lụa trắng. Trong sự khúm núm của những viên quản ngục, thầy thơ lại. Đến đây ta bắt gặp hai thứ vô cùng đối lập đó chính là sự thanh tao của nghệ thuật và sự đen tối dơ  bẩn của chế độ cũ. Tưởng chừng nó không thể xuất hiện cùng nhau nhưng lại hòa quyện trong một khung cảnh hết sức “bất ngờ” và đầy rẫy éo le.

Đêm hôm ấy có lẽ là đêm cuối cùng của người tử tù Huấn Cao và cảnh cho chữ cũng là những giây phút cuối cùng của cuộc đời ông. Hai con người ở hai thái cực khác nhau của xã hội một bên đại diện cho pháp luật, một bên là tử tù thế nhưng cuối cùng họ đã gặp nhau và đồng cảm với nhau trên bình diện nghệ thuật. Nhà văn vô cùng sáng tạo khi đã tạo nên một tình huống truyện đầy éo le, đầy rẫy sự tương phản. Mà dường như bóng tối, sự dơ bẩn của nhà tù phong kiến thực dân không thể làm làm lu bờ đi sự thiện lương trong con người. Nói cách khác thì cái đẹp nghệ thuật đã chiến thắng tất cả những xấu xa những định kiến của xã hội. Thế mới thấy, nghệ thuật có sức mạnh lớn lao đến nhường nào nó có thể xóa nhòa mọi ranh giới, mọi khoảng cách để người và người đến gần nhau hơn. Nghệ thuật chính là cảnh giới cao nhất của cuộc sống mà con người muốn hướng đến, ở đó không có thứ bậc, không có sang hèn chỉ có tâm hồn đồng cảm mà thôi.

Sau khi cho chữ xong Huấn Cao đã khuyên viên quản ngục nên về quê để tránh xa chốn dơ bẩn này vì bởi lẽ “chỗ này không hợp với ông đâu”. Có lẽ Huấn Cao bằng cái tài của một bậc hiền triết cũng đủ hiểu được viên quản ngục là người thế nào. Vì thế ông mới bảo họ tránh xa nơi này ra. Muốn chơi chữ thì phải giữ được thiên lương. Ở trong một môi trường đầy rẫy sự cám dỗ và cái ác thì cái đẹp không thể bền vững và tồn tại được. Cái đẹp có thể nảy sinh từ chốn tối tăm, từ những thứ trái nghịch nhưng nó không thể song song tồn tại với nhau. Thú chơi chữ cũng vậy nó không chỉ thể hiện qua nét mực mà còn phải cảm nhận bằng chính sự rung cảm sâu sắc bên trong của mỗi người. Cái gốc của việc chơi chữ chính là cái thiện và lối sống văn hóa.

Trước những lời khuyên của Huấn Cao, viên quản ngục chỉ biết chắp tay và chảy nước mắt nghẹn ngào “kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. Bằng chính sức mạnh của tình người, của sự thiện lương của một con người xuất chúng tài ba Huấn Cao đã “cứu vớt” một linh hồn trong đóng bùn lầy của cái ác. Trên con đường đi tìm cái chết của mình Huấn Cao đã gieo mầm cđể những con người lạc lối như thầy thơ lại viên quản ngục trỗi dậy. Và cũng vì lẽ đó hình tượng của người anh hùng càng trở nên lớn lao hơn bao giờ hết. Nó khẳng định một điều bất diệt đó chính là dù ở bất cứ đâu, trong bất kì hoàn cảnh nào thì con người luôn khát khao đến sự chân thiện mĩ.

Bàn về nghệ thuật trước cách mạng có người cho rằng Nguyễn Tuân chính là một nhà văn theo tư tưởng duy mỹ tức là ông chỉ chăm chăm đi tìm kiếm cái đẹp. Thế nhưng đặt trong hoàn cảnh tác phẩm này thì quan điểm đó có vẻ sai lầm. Vì trong tác phẩm chữ người tử tù mà đặc biệt trong cảnh cho chữ này Nguyễn Tuân không chỉ tôn sùng cái đẹp mà còn nhấn mạnh cái đẹp bao giờ cũng đi liền với đạo đức với sự thiện lương. Và viên quản ngục thầy thơ lại chính là những thanh âm trong trẻo trong cái bản nhạc đầy xô bồ đó. Đồng thời cũng thể hiện một tình yêu nước bất diệt căm ghét bọn thống trị và ca ngợi những con người có tài có tâm như Huấn Cao và viên quản ngục.

Chữ người tử tù được xem như một bài ca bất diệt về tài năng nhân cách của con người và sức sống bền bỉ của nghệ thuật. Những dòng chữ của Huấn Cao như một sự gieo mầm của sự sống, gieo mầm cho nhân cách và nó sẽ được tiếp nối mãi cho đến sau này. Nguyễn Tuân đã sử dụng những câu văn, hình ảnh vô cùng chậm rãi giàu sức gợi như một đoạn phim quay chậm để tái hiện một tình huống truyện đầy bi đát. Ngôn ngữ điêu luyện nhưng chân thực, nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật từ đó tái hiện lên một cảnh tượng khiến nhiều người suy ngẫm.

 Có thể nói cảnh cho chữ trong thiên phẩm “Chữ người tử tù” của Nguyên Tuân chính là một tình huống vô cùng đắt giá. Nó chính là bài ca ca ngợi sự tài hoa của những con người nghĩa khí, cho sự bất diệt của nghệ thuật. Đồng thời cũng ngầm khẳng định cái đẹp nghệ thuật có sức mạnh lớn lao. Có thể cảm hóa được những điều xấu xa của cuộc đời.

III. Soạn bài ngắn nhất: Chữ người tử tù

Câu 1: Tình huống truyện: trong tác phẩm Chữ người tử tù Nguyễn Tuân đã xây dựng được một tình huống truyện độc đáo đó là hình tượng hai nhân vật Huấn Cao và Quản ngục, hai nhân vật này trên bình diện xã hội là hai nhân vật hoàn toàn đối lập nhau. Một người là tên đại nghịch cầm đầu để nổi loạn, nay bi bắt còn một người là viên quản ngục đại diện cho trật tự xã hội đương thời

Tác dụng của tình huống truyện trong việc thể hiện tính cách nhân vật và kịch tính của truyện. Đồng thời, cho thấy giữa cái đẹp, cái thiên lương với quyền lực độc ác, tối tăm cuối cùng cái thiên lương đã thắng thế, làm nổi bật Huấn cao và sáng tỏ tấm lòng "biệt nhỡn liên tài" của viên quản ngục.

Câu 2: Trong truyện ngắn Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công hình tượng Huấn Cao – một con người tài hoa. Ông có tài viết chữ rất đẹp, nhân cách trong sáng, trọng nghĩa khinh lợi, có tài có tâm, coi khinh tiền bạc và quyền thế và khí phách hiên ngang không sợ cái chết.

Qua hình tượng Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã thể hiện quan niệm về cái đẹp, khẳng định sự bất tử của cái đẹp và bộc lộ thầm kín tấm lòng yêu nước.

Câu 3: Trong tác phẩm Chữ người tử tù, Quản ngục là người coi ngục, là công cụ trấn áp của bộ máy thống trị đương thời. Thế nhưng, quản ngục lại có một thú vui tao nhã là say mê chơi chữ đến lạ kỳ, ông vẫn giữ được cái thiên lương và giữ gìn nét đẹp văn hóa và người biết trân trọng và giữ gìn cái đẹp.

Câu 4: Tác giả lại coi đây là "một cảnh tượng xưa nay chưa từng có" vì: 

  Trong chốn ngục tù ấy cái đẹp, cái thiện, cái cao cả đã chiến thắng và toả sáng

  Việc làm của kẻ tri âm dành cho người tri kỷ, của một tấm lòng đền đáp một tấm lòng

  Cái tâm đang điều khiển cái tài, cái tâm cái tài đang hoà vào nhau để sáng tạo cái đẹp.

Câu 5: Tác phẩm Chữ người tử tù đã thể hiện được tài năng nghệ thuật của Nguyễn Tuân trong việc tạo dựng tình huống truyện độc đáo; trong nghệ thuật  dựng, khăc họa tính cách nhân vật - nhân vật được dựng lên bằng bút pháp lý tưởng hóa cảm hứng lãng mạn,tạo không khí cổ kính, trang trọng; trong việc sử dụng thủ pháp đối lập và ngôn ngữ giàu tính tạo hình. 

Luyện tập

Câu 1: Viết một đoạn văn trình bày cảm nghĩ của mình về nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người  tử tù

Bài viết tham khảo

Khi nhắc tới lối văn chương luôn khát khao hướng tới chân-thiện-mĩ, người ta thường nhắc tới Nguyễn Tuân- một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp. Ông được đánh giá là một trong những cây bút tài hoa nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại. Trong các sáng tác của Nguyễn Tuân, các nhân vật thường được miêu tả, nhìn nhận như một nghệ sĩ . Và tác phẩm “Chữ người tử tù” cũng được xây dựng bằng cách nhìn nhận như vậy. Có lẽ, ai đọc tác phẩm "Chữ người tử tù" đều rung động cảm phục trước vẻ đẹp của người anh hùng Huấn Cao. Huấn Cao được lấy từ hình tượng này với tài năng, nhân cách sáng ngời và rất đỗi tài hoa. Huấn Cao là người cho chữ nhưng lại là tử tù chờ ngày ra pháp trường, viên quản ngục là người xin chữ nhưng đồng thời lại là người quản lí trại giam nơi giam giữ Huấn Cao. Cuộc gặp gỡ đã tạo nên tình thế vô cùng kịch tính, làm nổi bật lên vẻ đẹp rạng ngời của nhân vật Huấn Cao. Vẻ đẹp của Huấn Cao trước hết là vẻ đẹp của con người nghệ sĩ tài hoa,Huấn Cao là nghệ sĩ trong nghệ thuật thư pháp. Ông nổi tiếng khắp vùng tỉnh Sơn về tài viết chữ nhanh và đẹp, nó nói lên cái hoài bão tung hoành của một đời con người. Chữ Huấn Cao trở thành niềm đam mê, khao khát của quản ngục. Viên quản bất chấp sự nguy hiểm đến tính mạng, kiên trì, công phu, dũng cảm xin bằng được chữ của Huấn Cao. Những nét chữ vuông vắn, tươi tắn mà Huấn Cao cho quản ngục trong nhà lao có thể đẩy lùi bóng tối, chiến thắng sự tàn bạo, xấu xa. Thứ hai, đó là vẻ đẹp thể hiện qua khí phách hiên ngang. Không những thế ông còn là một người có thiên lương trong sáng bởi sinh thời, Huấn Cao không bao giờ ép mình cho chữ vì vàng ngọc hay quyền thế. Như vây, với cách giới thiệu gián tiếp, lối xây dựng nhân vật bằng bút pháp lý tưởng hóa cảm hứng lãng mạn Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công vẻ đẹp của Huấn Cao.

Câu 2: Giá trị nội dung:  Khắc họa thành công nhân vật Huấn Cao , người nghệ sĩ tài hoa tài tử có thiên lương trong sáng. Qua đó ta thấy được quan niệm thẩm mĩ của nhà văn Nguyễn Tuân (những con người tài hoa, khí phách hiên n)gang mang con người lao động bình dị, thuần thục, nhuần nhuyễn với công việc

Giá trị nghệ thuật: xây dựng tình huống truyện độc đáo, thủ pháp đối lập được đẩy lên đến đỉnh cao và sử dụng ngôn ngữ góc cạnh, giàu tính tạo tình.

Câu 3: Tóm tắt truyện ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

  Huấn Cao - người cầm đầu của một bọn phản loạn chống lại chế độ phong kiến đương thời, một con người khí khái, có tài viết chữ đẹp và có thiên lương trong sáng. 

  Trong những ngày cuối đời, chờ đến ngày hành quyết, Huấn Cao và những người đồng chí của mình bị giải về nhà giam của viên quản ngục. 

  Viên quản ngục lại là một người có thú vui tao nhã, thích chơi chữ nên khi nhận được phiến trát từ cấp trên đã suy nghĩ để tìm cách xin bằng được chữ của Huấn Cao. 

  Huấn Cao và các bạn được viên quản ngục biệt đãi rượu thịt.

  Đêm trước ngày ra pháp trường hành quyết, viên quản ngục đã nhờ thầy thơ lại giãi bày tấm lòng và mong mỏi xin được chữ của Huấn Cao. 

  Ông nhận ra "một tấm lòng" trong chốn ngục tù tăm tối, thật giả lẫn lộn này và quyết định cho viên quản ngục chữ. 

  Huấn Cao cho chữ trong hoàn cảnh đêm tối, trong căn phòng giam chật chội, bẩn thỉu, cổ đeo gông, chân vướng xiềng còn viên quản ngục và thầy thơ lại thì  khúm núm, run rẩy bưng chậu mực, chỉnh những đồng tiền trên khuông vải trắng. 

  Không chỉ cho chữ mà Huấn Cao còn cho viên quản ngục lời khuyên nên đổi chốn ở để chơi chữ và không bị nhem nhuốc mất đời lương thiện của mình đi.

Câu 4: Phân tích cảnh cho chữ trong tác phẩm “Chữ  người tử tù” của Nguyễn Tuân

Bài viết tham khảo

Nguyễn Tuân đã trở thành một bậc thầy trong việc xây dựng tình huống truyện được chứng minh trong tác phẩm “Chữ người tử tù”. Người ta không thể nào quên cảnh cho chữ được tác giả tái hiện. Cảnh cho chữ được nhắc đến ở cuối tác phẩm khi mà tâm trạng của viên quản ngục thầy thơ lại đang vô cùng rối ren. Họ phải đối diện với sự thật là ông Huấn Cao sắp phải hành hình.  Và chính tình huống này được coi như việc cởi nút thắt tháo gỡ những băn khoăn của người đọc đồng thời nó đã bộc lộ một giá trị vô cùng lớn lao của tác phẩm.

Sau khi nhận được công văn về việc Huấn Cao cùng đồng bọn phản nghịch sẽ bị xử tử, viên quản ngục lấy làm xót xa ông mang chuyện kể lại với thầy thơ lại. Nghe xong, thầy thơ lại đã chạy xuống buồng giam để tỏ rõ nỗi lòng với Huấn Cao. Và cũng chính đêm hôm ấy, dưới một khung cảnh chưa từng có trong lịch sử một việc chưa từng có đã diễn ra. Nơi ngục giam đầy u tối với lập lòe ngọn đèo dầu leo lét người ta thấy một người tử tù cổ đeo gông, chân mang xiềng ung dung đĩnh đạc thả hồn vào từng nét chữ trên dải lụa trắng. Trong sự khúm núm của những viên quản ngục, thầy thơ lại. Đến đây ta bắt gặp hai thứ vô cùng đối lập đó chính là sự thanh tao của nghệ thuật và sự đen tối dơ  bẩn của chế độ cũ. Tưởng chừng nó không thể xuất hiện cùng nhau nhưng lại hòa quyện trong một khung cảnh hết sức “bất ngờ” và đầy rẫy éo le.

Đêm hôm ấy có lẽ là đêm cuối cùng của người tử tù Huấn Cao và cảnh cho chữ cũng là những giây phút cuối cùng của cuộc đời ông. Hai con người ở hai thái cực khác nhau của xã hội một bên đại diện cho pháp luật, một bên là tử tù thế nhưng cuối cùng họ đã gặp nhau và đồng cảm với nhau trên bình diện nghệ thuật. Nhà văn vô cùng sáng tạo khi đã tạo nên một tình huống truyện đầy éo le, đầy rẫy sự tương phản. Mà dường như bóng tối, sự dơ bẩn của nhà tù phong kiến thực dân không thể làm làm lu bờ đi sự thiện lương trong con người. Nói cách khác thì cái đẹp nghệ thuật đã chiến thắng tất cả những xấu xa những định kiến của xã hội. Thế mới thấy, nghệ thuật có sức mạnh lớn lao đến nhường nào nó có thể xóa nhòa mọi ranh giới, mọi khoảng cách để người và người đến gần nhau hơn. Nghệ thuật chính là cảnh giới cao nhất của cuộc sống mà con người muốn hướng đến, ở đó không có thứ bậc, không có sang hèn chỉ có tâm hồn đồng cảm mà thôi.

Sau khi cho chữ xong Huấn Cao đã khuyên viên quản ngục nên về quê để tránh xa chốn dơ bẩn này vì bởi lẽ “chỗ này không hợp với ông đâu”. Có lẽ Huấn Cao bằng cái tài của một bậc hiền triết cũng đủ hiểu được viên quản ngục là người thế nào. Vì thế ông mới bảo họ tránh xa nơi này ra. Muốn chơi chữ thì phải giữ được thiên lương. Ở trong một môi trường đầy rẫy sự cám dỗ và cái ác thì cái đẹp không thể bền vững và tồn tại được. Cái đẹp có thể nảy sinh từ chốn tối tăm, từ những thứ trái nghịch nhưng nó không thể song song tồn tại với nhau. Thú chơi chữ cũng vậy nó không chỉ thể hiện qua nét mực mà còn phải cảm nhận bằng chính sự rung cảm sâu sắc bên trong của mỗi người. Cái gốc của việc chơi chữ chính là cái thiện và lối sống văn hóa.

Trước những lời khuyên của Huấn Cao, viên quản ngục chỉ biết chắp tay và chảy nước mắt nghẹn ngào “kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. Bằng chính sức mạnh của tình người, của sự thiện lương của một con người xuất chúng tài ba Huấn Cao đã “cứu vớt” một linh hồn trong đóng bùn lầy của cái ác. Trên con đường đi tìm cái chết của mình Huấn Cao đã gieo mầm cđể những con người lạc lối như thầy thơ lại viên quản ngục trỗi dậy. Và cũng vì lẽ đó hình tượng của người anh hùng càng trở nên lớn lao hơn bao giờ hết. Nó khẳng định một điều bất diệt đó chính là dù ở bất cứ đâu, trong bất kì hoàn cảnh nào thì con người luôn khát khao đến sự chân thiện mĩ.

Bàn về nghệ thuật trước cách mạng có người cho rằng Nguyễn Tuân chính là một nhà văn theo tư tưởng duy mỹ tức là ông chỉ chăm chăm đi tìm kiếm cái đẹp. Thế nhưng đặt trong hoàn cảnh tác phẩm này thì quan điểm đó có vẻ sai lầm. Vì trong tác phẩm chữ người tử tù mà đặc biệt trong cảnh cho chữ này Nguyễn Tuân không chỉ tôn sùng cái đẹp mà còn nhấn mạnh cái đẹp bao giờ cũng đi liền với đạo đức với sự thiện lương. Và viên quản ngục thầy thơ lại chính là những thanh âm trong trẻo trong cái bản nhạc đầy xô bồ đó. Đồng thời cũng thể hiện một tình yêu nước bất diệt căm ghét bọn thống trị và ca ngợi những con người có tài có tâm như Huấn Cao và viên quản ngục.

Chữ người tử tù được xem như một bài ca bất diệt về tài năng nhân cách của con người và sức sống bền bỉ của nghệ thuật. Những dòng chữ của Huấn Cao như một sự gieo mầm của sự sống, gieo mầm cho nhân cách và nó sẽ được tiếp nối mãi cho đến sau này. Nguyễn Tuân đã sử dụng những câu văn, hình ảnh vô cùng chậm rãi giàu sức gợi như một đoạn phim quay chậm để tái hiện một tình huống truyện đầy bi đát. Ngôn ngữ điêu luyện nhưng chân thực, nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật từ đó tái hiện lên một cảnh tượng khiến nhiều người suy ngẫm. Nó chính là bài ca ca ngợi sự tài hoa của những con người nghĩa khí, cho sự bất diệt của nghệ thuật. Đồng thời cũng ngầm khẳng định cái đẹp nghệ thuật có sức mạnh lớn lao.

IV. Soạn bài cực ngắn: Chữ người tử tù

Câu 1: Tình huống truyện: xây dựng được một tình huống truyện độc đáo: 

- Hình tượng nhân vật đối lập, độc đáo, một cuộc gặp gỡ khác thường giữa hai con người khác thường.

=> mối quan hệ éo le giữa những tâm hồn nghệ sĩ, thấy giữa cái đẹp, cái thiên lương với quyền lực độc ác, tối tăm cuối cùng cái thiên lương đã thắng, làm nổi bật hình tượng 2 nhân vật.

Câu 2: 

1. Hình tượng Huấn Cao trong Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân được thể hiện ở ba phẩm chất Tài hoa, nghệ sĩ, Nhân cách trong sáng và Khí phách hiên ngang

2. Quan niệm về cái đẹp của Nguyễn Tuân qua hình tượng Huấn Cao: 

- Cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau

- Bộc lộ thầm kín tấm lòng yêu nước

Câu 3: Nhân vật quản ngục:

- Mê chơi chữ

- Giữ được cái thiên lương

- Trân trọng và giữ gìn cái đẹp

Câu 4: Tác giả lại coi đây là "một cảnh tượng xưa nay chưa từng có" vì 

1. Cái đẹp thắng cái thiện

2. Cái cao cả đã chiến thắng và toả sáng

3. Sự tri âm

Câu 5: Nghệ thuật trong chữ người tử tù thể hiện tài năng của Nguyễn Tuân

=> Qua cách tạo dựng tình huống truyện độc đáo; trong nghệ thuật  dựng cảnh, khăc họa tính cách nhân vật và sử dụng thủ pháp đối lập và ngôn ngữ giàu tính tạo hình.

Luyện tập

Câu 1: Viết một đoạn văn trình bày cảm nghĩ của mình về nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người  tử tù

Bài viết tham khảo

Có lẽ, ai đọc tác phẩm "Chữ người tử tù" đều rung động cảm phục trước vẻ đẹp của người anh hùng Huấn Cao. Nhà văn Nguyễn Tuân đã lấy nguyên mẫu hình tượng Cao Bá Quát  làm nguồn cảm hứng sáng tạo nhân vật Huấn Cao. Họ Cao là một lãnh tụ nông dân chống triều Nguyễn năm 1854. Huấn Cao được lấy từ hình tượng này với tài năng, nhân cách sáng ngời và rất đỗi tài hoa.Vì thế, trong truyện  . Vẻ đẹp của Huấn Cao trước hết là vẻ đẹp của con người nghệ sĩ tài hoa,Huấn Cao là nghệ sĩ trong nghệ thuật thư pháp. Ông nổi tiếng khắp vùng tỉnh Sơn về tài viết chữ nhanh và đẹp, nó nói lên cái hoài bão tung hoành của một đời con người. Chữ Huấn Cao trở thành niềm đam mê, khao khát của quản ngục. Viên quản bất chấp sự nguy hiểm đến tính mạng, kiên trì, công phu, dũng cảm xin bằng được chữ của Huấn Cao. Những nét chữ vuông vắn, tươi tắn mà Huấn Cao cho quản ngục trong nhà lao có thể đẩy lùi bóng tối, chiến thắng sự tàn bạo, xấu xa. Thứ hai, đó là vẻ đẹp thể hiện qua khí phách hiên ngang.Ở  ngoài đời, Huấn Cao là người đứng đầu bọn phản nghịch, dám hiên ngang chống lại triều đình.Trong những ngày ở nhà lao, Huấn Cao vẫn giữ được phong thái hiên ngang, chính trực, thản nhiên khi nghe tin mình bị ra pháp trường và đường hoàng, lẫm liệt dậm tô nét chữ trên phiến lụa óng. Không những thế ông còn là một người có thiên lương trong sáng bởi sinh thời, Huấn Cao không bao giờ ép mình cho chữ vì vàng ngọc hay quyền thế. Khi hiểu ra tấm lòng biệt nhỡn liên tài của quản ngục, Huấn Cao xúc động, vui lòng cho chữ và nói những lời khuyên với quản ngục như một người tri âm, ông còn thấy suýt nữa để mất tấm lòng trong thiên hạ. Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công vẻ đẹp của Huấn Cao với cách giới thiệu gián tiếp, lối xây dựng nhân vật bằng bút pháp lý tưởng hóa cảm hứng lãng mạn.

Câu 2: Qua nghệ thuật tạo  tình huống truyện, thủ pháp đối lập, đã sử dụng ngôn ngữ góc cạnh, truyện chữ người tử tù đã khắc họa thành công nhân vật Huấn Cao và ta cũng thấy được quan niệm thẩm mĩ của nhà văn Nguyễn Tuân. 

Câu 3: Tóm tắt truyện ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

Huấn Cao là người tài hoa, người cầm đầu của một bọn phản loạn chống lại chế độ phong kiến đương thời bị bắt vào nhà lao gặp quản ngục. Quản ngục là người say mê cái đẹp, thường đem rượu thịt cho Huấn Cao và đêm cuối thì xin chữ của ông. Cao cho chữ trong hoàn cảnh đêm tối, trong căn phòng giam chật chội, bẩn thỉu, cổ đeo gông, chân vướng xiềng còn viên quản ngục và thầy thơ lại thì khúm núm, run rẩy bưng chậu mực, chỉnh những đồng tiền trên khuông vải trắng. Cuối cùng Huấn Cao cho Quản ngục lời khuyên.

Câu 4: Phân tích cảnh cho chữ trong tác phẩm “Chữ  người tử tù” của Nguyễn Tuân.

Dàn ý tham khảo

1. Mở bài

Giới thiệu về Nguyễn Tuân và tình huống truyện vô cùng đắt giá cảnh cho chữ giữa Huấn Cao và viên quản ngục. Khẳng định Nguyễn Tuân chính là bậc thầy trong việc xây dựng tình huống truyện….

2. Thân bài

a. Cảnh cho chữ chính là một việc xưa nay chưa từng có

  Trong một tình huống vô cùng éo le: nhà tù thực dân xung quanh là cái ác và một bên là cái đẹp của nhân cách thiện lương. Qua đó khẳng định cái đẹp bao giờ cũng chiến thắng sự tù túng và xấu xa…

  Thời gian vào lúc đêm khuya trong ánh đèn leo lét của ngục tù…. Trong một không gian tù túng, chật hẹp của nhà tù ba cái đầu người đang chăm chú vào tấm lụa bạch…. Cái ánh sáng leo lét đó mang một dụng ý nghệ thuật lớn lao …

 Ở đây không chỉ có sự đối lập ánh sáng bóng tối theo ý nghĩa vật lí mà còn sâu xa là chứa đựng sự đối lập giữa nhân sinh. Và nó có ý nghĩa cảm hóa đưa con người về đúng giá trị hoàn cảnh của nó.

 b. Khẳng định cái đẹp bao giờ cũng chiến thắng cái ác và sự phàm 

  Phàm tục dơ bản chính là chốn tù ngục, trong một không gian đầy rẫy phân chuột, phân gián…. Cái đẹp cao thượng chính là màu trắng của tấm lụa, thơm của nghiên mực….Nó tượng trưng cho nhân cách của con người thanh cao và thuần khiết.

  Sự đối lập ấy nhằm khẳng định sự bất bại của cái đẹp nghệ thuật và sự trường tồn của nó trong mọi hoàn cảnh. Dường như nó đã vượt lên cả những sự tù túng tối tăm nơi trại giam.

 c. Nghệ thuật không thể tồn tại song hành cùng cái ác và hướng con người đến chân thiện mỹ

  Tình huống thay đổi thứ tự bị hoán đổi: viên quản ngục khúm núm còn ông Huấn Cao đĩnh đạc. Cho thấy cái đẹp bao giờ cũng ở phía trên….

  Nghệ thuật có chức năng cảm hóa và hướng con người đến những cái đẹp chân thiện mỹ. Đưa ông quản ngục trở về đúng hoàn cảnh của mình rời xa chốn quan trường nhiễu nhen này…. Lời khuyên của ông Huấn “ chỗ này không hợp với ông”….

3. Kết bài

Khẳng định lại tình huống truyện đắt giá… Và cái tài của Nguyễn Tuân