Soạn mới giáo án KHTN 8 KNTT bài 20: Hiện tượng nhiễm điện do cọ xát

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc thí nghiệm 1 trong SGK – tr84 nêu dụng cụ thí nghiệm và các bước tiến hành thí nghiệm. 

- GV yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm 

=> GV lưu ý với HS cách cọ xát các vật (cọ mạnh nhiều lần theo một chiều) sau đó đưa lại gần các vật cần kiểm tra để phát hiện hiện tượng xảy ra 

- GV yêu cầu đại diện các nhóm mô tả hiện tượng xảy ra và rút ra nhận xét về tính chất các vật sau khi được cọ xát 

- GV nhận xét và đưa ra kết luận về khái niệm vật nhiễm điện hay vật mang điện tích 

- GV hướng dẫn HS tiến hành thí nghiệm 2 và quan sát hiện tượng xảy ra  

- GV lưu ý với HS: để thí nghiệm thành công không được làm ướt các thanh đũa thủy tinh và thanh đũa nhựa. Nếu trời ẩm ướt, các dụng cụ thí nghiệm phải được sấy khô 

- GV yêu cầu các nhóm báo cáo kết quả thí nghiệm và thảo luận trả lời phần câu hỏi và bài tập SGK – tr85: 

C1. Từ các kết quả thí nghiệm, rút ra nhận xét gì? Điện tích trên đũa thủy tinh có cùng loại với điện tích trên đũa nhựa không?

C2. Các điện tích cùng loại và khác loại tác dụng với nhau như thế nào?

- GV nhận xét và chốt lại nội dung trong tâm về vật nhiễm điện 

- GV yêu cầu HS làm việc cả nhân trả lời câu hỏi phần mở đầu: Vì sao vào những ngày hanh khô, khi chải tóc bằng lược nhựa thì nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra?

=> Gợi ý câu trả lời: Vào những ngày hanh khô, khi chải tóc bằng lược nhựa thì nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra vì khi đó tóc và lược nhựa đã bị nhiễm điện do cọ xát với nhau

- GV chiếu video về một số trường hợp vật nhiễm điện cho HS quan sát (link video)

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động nhóm thực hành thí nghiệm tìm hiểu về sự nhiễm điện do cọ xát  

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thí nghiệm 

- GV gọi 2 – 3 HS trả lời phần câu hỏi và bài tập trong SGK  

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và chuyển sang nội dung mới. 

I. Vật nhiễm điện  

* Thí nghiệm 1

- Ban đầu, đưa chiếc đũa nhựa lại gần các mẩu giấy, ta thấy không có hiện tượng gì xảy ra.

- Khi cọ chiếc đũa nhựa vào mảnh vải len (hoặc dạ) sau đó đưa lại gần các mẩu giấy vụn, ta thấy đũa nhựa hút các mẩu giấy vụn làm các mẩu giấy vụn bám vào đầu của đũa nhựa.

- Khi làm thí nghiệm với đũa thủy tinh ta cũng quan sát được hiện tượng tương tự như đũa nhựa.

Nhận xét: Các vật sau khi bị cọ xát có tính chất hút được các vật khác (mẩu giấy vụn) được gọi là vật nhiễm điện hay vật mang điện tích. 

* Thí nghiệm 2

Ta thấy hiện tượng xảy ra là hai chiếc đũa nhựa đẩy nhau như ở Hình 20.2a. và hai chiếc đũa nhựa và đũa thủy tinh hút nhau như ở Hình 20.2b.

Trả lời câu hỏi (SGK – 85)

C1. 

- Chiếc đũa nhựa và đũa thủy tinh sau khi cọ sát đều bị nhiễm điện.

- Điện tích trên đũa thủy tinh khác loại với điện tích trên đũa nhựa.

C2. 

- Các điện tích cùng loại thì đẩy nhau.

- Các điện tích khác loại thì hút nhau.

* Kết luận 

- Các vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút được các vật khác được gọi là vật nhiễm điện hay vật mang điện. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng nhiễm điện do cọ xát.

- Hai vật nhiễm điện như nhau thì đẩy nhau; hai vật nhiễm điện khác nhau thì hút nhau

HOẠT ĐỘNG CỦA GV  - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đặt vấn đề: Vì sao một số vật cách điện có thể nhiễm điện khi cọ xát vào vải len, lụa? Để trả lời câu hỏi này ta cần ôn lại kiến thức cấu tạo của nguyên tử trong sách KHTN7

- GV chiếu mô hình cấu tạo nguyên tử trong SGK KHTN 7 cho HS quan sát, yêu cầu HS thảo luận theo nhóm trả lời các câu hỏi phần “Hoạt động” trong SGK – tr86

1. Nguyên tử có cấu tạo như thế nào? Hãy vẽ hình mô tả cấu tạo nguyên tử.

2. Electron trong nguyên tử có thể dịch chuyển như thế nào?

Mô hình hành tinh nguyên tử của Rơ – dơ – pho

- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức về cấu tạo nguyên tử giải thích sự nhiễm điện dương của đũa thủy tinh khi bị cọ xát vào vải lụa hoặc nhiễm điện âm của đũa nhựa khi bị cọ xát vào vải len. 

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân trả lời các câu hỏi ở mục “Câu hỏi” SGK – tr86 

+ Giải thích tại sao bụi lại bám nhiều ở cánh quạt điện sau một thời gian sử dụng? 

+ Vì sao vào những ngày hanh khô, khi chải tóc bằng lược nhựa thì nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra?

- GV đặt vấn đề: Vì sao có hiện tượng sấm sét khi trời mưa dông. 

=> Để hiểu rõ hãy đọc mục “Em có biết”.

- GV giới thiệu điện nghiệm, dụng cụ để phát hiện một vật có nhiễm điện hay không: chiếu Hình 20.4 trong SGK, giải thích cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của điện nghiệm.

II. Giải thích sơ lược về sự nhiễm điện do cọ xát 

* Trả lời hoạt động(SGK – tr86)

HĐ1. Nguyên tử gồm hạt nhân mang điện tích dương và vỏ nguyên tử mang điện tích âm 

+ Hạt nhân nguyên tử gồm các hạt proton mang điện tích dương và neutron không mang điện 

+ Vỏ nguyên tử gồm các hạt electron mang điện tích âm sắp xếp thành từng lớp

HĐ2. Trong nguyên tử, các electron chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân không theo một quỹ đạo xác định nào

* Trả lời câu hỏi(SGK – tr86)

CH1. Cánh quạt điện khi quay cọ xát mạnh với không khí và bị nhiễm điện, vì thế cánh quạt hút các hạt bụi có trong không khí ở gần nó. Lực hút của cánh quạt lên bụi mạnh hơn nhiều lực đẩy của gió lên hạt bụi nên hạt bụi bám vào cánh quạt. Đặc biệt mép cánh quạt được cọ xát mạnh nhất nên nhiễm điện nhiều nhất. Do đó, chỗ mép cánh quạt hút bụi mạnh nhất và bụi bám ở mép cánh quạt nhiều nhất

CH2. Khi lau chùi gương soi, kính cửa sổ hay màn hình ti vi bằng khăn bông khô, chúng cọ xát với khăn bông khô và bị nhiễm điện. Vì thế chúng hút các hạt bụi ở xung quanh