Giáo án Hóa học 9 chân trời sáng tạo 2024 (file word)

Tải giáo án Hóa học 9 bộ sách mới chân trời sáng tạo mới nhất. Giáo án word, font chữ Time New Roman, tải về chỉnh sửa được. Bộ giáo án được soạn chi tiết, cẩn thận chuẩn theo mẫu công văn 5512 mới sẽ giúp giáo viên dễ dàng triển khai các hoạt động giảng dạy. Mời thầy cô tham khảo

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHỦ ĐỀ 7: HỢP CHẤT HỮU CƠ. HYDROCARBON VÀ NGUỒN NHIÊN LIỆU

BÀI 20: GIỚI THIỆU VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ

MỤC TIÊU
Kiến thức

Khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.
Khái niệm công thức phân tử, công thức cấu tạo và ý nghĩa của nó, đặc điểm cấu tạo hợp chất hữu cơ.
Phân biệt chất vô cơ hay hữu cơ theo công thức phân tử.
Sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ gồm hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon.

Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực tự chủ và tự học:Chủ động, tích cực tìm hiểu được khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ
Năng lực giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để mô tả các khái niệm, hiện tượng. Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV, tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
Giải quyết vấn đề và sáng tạo:Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

Năng lực khoa học tự nhiên:

Nhận thức khoa học tự nhiên:Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ; khái niệm công thức phân tử, công thức cấu tạo và ý nghĩa của nó, đặc điểm cấu tạo hợp chất hữu cơ
Tìm hiểu tự nhiên:Thông qua các hoạt động thảo luận, phân biệt được chất vô cơ hay hữu cơ theo công thức phân tử.
Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:Trình bày được sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ; vận dụng giới thiệu một số hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon được sử dụng trong đời sống.

Phẩm chất

Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
Cẩn thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.
Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.

THIẾT BỊ DẠY HỌC
Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT KHTN 9 phần Hóa học.
Tranh ảnh liên quan đến bài học.

Đối với học sinh

SGK, SBT KHTN 9 phần Hóa học.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

Mục tiêu: HS xác định được nhiệm vụ học tập cơ bản của bài học.
Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS làm việc cá nhân trả lời câu hỏi mở đầu.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS theo ý kiến cá nhân.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giới thiệu:

Hình dưới đây là công thức phân tử của một số hợp chất chứa carbon, gồm hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ.

- GV đặt câu hỏi mở đầu:

Dựa vào thành phần nguyên tố, ta có nhận biết được các hợp chất hữu cơ không?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS cho ý kiến, các HS khác chú ý lắng nghe để nhận xét.

Gợi ý đáp án:

Dựa vào thành phần nguyên tố, ta có thể nhận biết được các hợp chất hữu cơ.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV đánh giá câu trả lời của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học: Hợp chất hữu cơ có ở xung quanh chúng ta, trong cơ thể sinh vật và trong hầu hết các loại lương thực và thực phẩm (gạo, thịt, cá, rau, quả,…), trong các loại đồ dùng (quần, áo, giấy, mực,…) và ngay trong cơ thể chúng ta. Vậy hợp chất hữu cơ là gì? Chúng gồm những loại nào? Sau khi học xong bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ trả lời được các câu hỏi trên. Chúng ta cùng vào bài học ngày hôm nay – Bài 20: Giới thiệu về hợp chất hữu cơ.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.
Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả lời CH1 SGK trang 90.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời cho CH1 SGK trang 90; Khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chiếu các hình 20.1 và 20.2:

Đường tinh luyện chứa saccharose (C₁₂H₂₂O₁₁₎

Dung dịch rửa tay sát khuẩn chứa ethylic alcohol (C₂H₅OH)

Dung môi hữu cơ CCl₄

Thành phần chủ yếu của gas là propane (C₃H₈) và butane (C₄H₁₀)

Hình 20.1. Một số sản phẩm chứa hợp chất hữu cơ

Baking soda (thành phần chính là NaHCO₃)

Đá vôi (thành phần chính là CaCO₃)

Đất đèn (thành phần chính là CaC₂)

Một loại phân kali (có chứa KCl)

Hình 20.2. Một số sản phẩm, nguyên liệu chứa hợp chất vô cơ

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi trả lời CH1 SGK trang 90:

Quan sát các hình 20.1, 20.2, em hãy cho biết các hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố nào.

- GV yêu cầu HS cá nhân nghiên cứu tìm hiểu thông tin trang 90 – 91 SGK và trả lời:

+ Hợp chất hữu cơ là gì?

+ Hóa học hữu cơ là gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời CH1 SGK trang 90, câu hỏi của GV.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trả lời CH1 SGK trang 90:

Hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố carbon (C).

- GV mời 2 – 3 HS trình bày khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.

- Các HS khác lắng nghe để nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV nhận xét, chuẩn kiến thức về khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.

1. Hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ

- Hợp chất của carbon là hợp chất hữu cơ, trừ một số hợp chất như các oxide của carbon, muối carbonate,…

- Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu cơ.

Hoạt động 2: Tìm hiểu công thức phân tử, công thức cấu tạo

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được khái niệm công thức phân tử, công thức cấu tạo và ý nghĩa của nó, đặc điểm cấu tạo hợp chất hữu cơ.
Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK trang 91 – 92, thảo luận thực hiện các nhiệm vụ được GV giao, hoàn thành phiếu học tập.
Sản phẩm học tập: Khái niệm công thức phân tử, công thức cấu tạo và ý nghĩa, đặc điểm cấu tạo hợp chất hữu cơ; Kết quả hoàn thành phiếu học tập.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV cho HS tìm hiểu nội dung kiến thức SGK trang 91 – 92, yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi thực hiện các nhiệm vụ sau:

+ Hãy giới thiệu một số công thức phân tử của hợp chất hữu cơ và cho biết ý nghĩa của công thức phân tử.

+ Hãy cho biết ý nghĩa, các loại của công thức cấu tạo.

- GV yêu cầu HS: Nêu hóa trị của H, C, O trong hợp chất hữu cơ. (I, IV, II)

- GV giới thiệu: Mỗi liên kết giữa hai nguyên tử được kí hiệu bằng một nét gạch (-) để biểu diễn một đơn vị hóa trị.

- GV lấy ví dụ: Công thức cấu tạo của methylic alcohol và ethylic alcohol được biểu diễn như sau:


Công thức cấu tạo đầy đủ	Công thức cấu tạo thu gọn	Công thức cấu tạo đầy đủ	Công thức cấu tạo thu gọn
a) methylic alcohol		b) ethylic alcohol

- GV chia lớp thành các nhóm 4, phát phiếu học tập cho các nhóm, yêu cầu HS thảo luận nhóm tìm hiểu nội dung SGK trang 92 và hoàn thành phiếu học tập.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về một số loại mạch carbon:

+ Mạch hở, không phân nhánh

Ví dụ:

C–C–C–C

C –C–C–C–C

+ Mạch hở, phân nhánh (có nhánh)

Ví dụ:

+ Mạch vòng

Ví dụ:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm, đọc SGK, suy nghĩ và thực hiện các nhiệm vụ GV giao, hoàn thành phiếu học tập.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nhiệm vụ GV giao.

- Đại diện 2 – 3 nhóm trình bày kết quả hoàn thành phiếu bài tập:

(1) trật tự sắp xếp giữa các nguyên tử khác nhau.

(2) liên kết cộng hóa trị.

(3) bằng.

(4) liên kết đơn.

(5) liên kết bội.

- Các công thức phân tử: (a) và (d).

- Các công thức cấu tạo: (b), (c), (e) và (f).

3. Viết các công thức cấu tạo đầy đủ ở bài 2 dưới dạng thu gọn:

CH₃–CH₂–CH₂–CH₃ (b)

(c)

CH₃ – CH₂ – OH (e)

CH₃ – O – CH₃ (f)

a. Hợp chất (b) và (c) có cùng công thức phân tử là C₄H₁₀.

b. Hợp chất (e) và (f) có cùng công thức phân tử là C₂H₆O.

- Các nhóm khác chú ý lắng nghe để nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV chữa bài, nhận xét, chuẩn kiến thức về công thức phân tử và công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ.

2. Công thức phân tử, công thức cấu tạo

- Công thức phân tử là công thức cho biết thành phần nguyên tố và số nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong hợp chất hữu cơ.

Ví dụ: CH₄, C₂H₆O, C₃H₉N,…

- Công thức cấu tạo là công thức biểu diễn liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử, cho biết trật tự liên kết và cách thức liên kết giữa các nguyên tử.

- Công thức cấu tạo gồm công thức cấu tạo đầy đủ và công thức cấu tạo thu gọn (không biểu diễn liên kết giữa H và C, H và O,…).

PHIẾU HỌC TẬP

1. Điền từ còn thiếu vào chỗ chấm.

- Mỗi công thức phân tử có thể có một hoặc nhiều công thức cấu tạo do …(1)….

- Liên kết giữa các nguyên tử trong hợp chất hữu cơ hầu hết là …(2)… Hóa trị của nguyên tố trong hợp chất …(3)… tổng số cặp electron chung (electron góp chung).

- Liên kết giữa 2 nguyên tử carbon có thể là …(4)… (C–C) hoặc …(5)… (bao gồm liên kết đôi C=C và liên kết ba CC).

2. Em hãy cho biết trong các công thức phân tử từ (a) đến (f) dưới đây, công thức nào là công thức phân tử và công thức nào là công thức cấu tạo?

C₄H₁₀

(a)

(b)

(c)

C₂H₆O

(d)

(e)

(f)

3. Hãy viết các công thức cấu tạo đầy đủ ở bài 2 dưới dạng thu gọn.

4. So sánh công thức phân tử của:

a. Hợp chất (b) và (c).

b. Hợp chất (e) và (f).

Hoạt động 3: Tìm hiểu về sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ gồm hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon, phân biệt được chất vô cơ hay hữu cơ theo công thức phân tử.
Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và thực hiện các nhiệm vụ GV giao.
Sản phẩm học tập: Sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ gồm hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon; Phân biệt chất vô cơ hay hữu cơ theo công thức phân tử.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc nội dung kiến thức mục 3 SGK trang 93 và thực hiện nhiệm vụ:

Dựa vào thành phần nguyên tố, chất hữu cơ được chia thành mấy loại? Đó là những loại nào? Cho ví dụ từng loại.

- GV yêu cầu HS vận dụng làm bài tập sau:

Hãy sắp xếp các chất: C₆H₆, CaCO₃, C₄H₁₀, C₂H₆O, NaNO₃, CH₃NO₂, NaHCO₃, C₂H₃ONa vào các cột thích hợp trong bảng sau:

Hợp chất hữu cơ		Hợp chất vô cơ
Hydrocarbon	Dẫn xuất của hydrocarbon	Hợp chất vô cơ
…	…	…

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK, suy nghĩ cách thực hiện các nhiệm vụ được giao.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trả lời câu hỏi của GV.

- GV mời 1 – 2 HS trình bày đáp án bài tập vận dụng:

Hợp chất hữu cơ

Hợp chất vô cơ

Hydrocarbon

Dẫn xuất của hydrocarbon

C₆H₆

C₄H₁₀

C₂H₆O

CH₃NO₂

C₂H₃O₂Na

CaCO₃

NaNO₃

NaHCO₃

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, chuẩn kiến thức về phân loại hợp chất hữu cơ

3. Phân loại hợp chất hữu cơ

- Dựa vào thành phần nguyên tố, chất hữu cơ thường được chia thành hai loại:

+ Dẫn xuất hydrocarbon là hợp chất hữu cơ chỉ gồm hai nguyên tố carbon và hydrocarbon.

Ví dụ: C₃H₈, C₄H₁₀, CH₄,…

+ Dẫn xuất của hydrocarbon là hợp chất hữu cơ gồm carbon và nguyên tố khác (O, Cl, N,…)

Ví dụ: CH₃COOH, C₂H₅OH, CCl₄.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: HS luyện tập củng cố lại các kiến thức đã học.
Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi trắc nghiệm và Luyện tập 1 – 3 SGK trang 90 – 93.
Sản phẩm học tập: HS hoàn thành được các câu hỏi trắc nghiệm và Luyện tập 1 – 3 SGK trang 90 – 93.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giao nhiệm vụ cho HS:

Nhiệm vụ 1: Khoanh tròn vào câu đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1. Trong thành phần phân tử hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố

carbon.
hydrogen.
oxygen.
nitrogen

Câu 2. Chất nào sau đây không thuộc loại chất hữu cơ?

CH₃Cl.
CH₄.
CO.
CH₃COONa.

Câu 3. Chọn câu đúng trong các câu sau:

Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất có trong tự nhiên.
Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của carbon.
Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các chất trong cơ thể sống.
Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ.

Câu 4. Dãy các chất nào sau đây đều là hydrocarbon?

CH₄, C₂H₂, C₃H₇Cl.
C₂H₆, C₄H₁₀, CH₄.
C₂H₄, CH₄, C₂H₅Br.
C₂H₆O, C₃H₈, C₂H₂.

Câu 5. Dãy các chất nào sau đây đều là dẫn xuất của hydrocarbon?

C₂H₆O, C₂H₄, C₂H₂.
C₂H₄, C₃H₇Cl, CH₄O.
C₂H₆O, C₃H₇Cl, C₂H₅Br.
C₂H₆O, C₃H₈, C₂H₂.

Câu 6. Công thức cấu tạo dưới đây là của hợp chất nào?

C₂H₄Br.
CH₃Br.
C₂H₅Br₂.
C₂H₅Br.

Câu 7. Số liên kết đơn trong phân tử C₄H₁₀ là

Câu 8. Có các công thức cấu tạo sau:

Các công thức cấu tạo trên biểu diễn mấy chất?

1 chất.
2 chất.
3 chất.
4 chất.

Nhiệm vụ 2: Trả lời Luyện tập 1 – 3 SGK trang 90 – 93:

Có các chất sau: saccharose (C₁₂H₂₂O₁₁), propane (C₃H₈), baking soda (NaHCO₃), carbon monoxide (CO), chloroform (CHCl₃), calcium carbonate (CaCO₃). Những chất nào là hợp chất hữu cơ?
Acetone là hợp chất hữu cơ được sử dụng để sản xuất chất tẩy rửa, làm dung môi trong nhiều ngành công nghiệp,...

Công thức cấu tạo đầy đủ của acetone

Hãy viết công thức phân tử và công thức cấu tạo thu gọn của acetone.

Có một số công thức phân tử sau: C₃H₄, C₄H₆, CH₂O, C₂H₅OH, CH₃COOH, CH₃Cl, CHCl₃, C₃H₇O₂N. Theo em, công thức phân tử nào biểu diễn cho hydrocarbon và công thức phân tử nào biểu diễn cho dẫn xuất của hydrocarbon.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiếp nhận, suy nghĩ trả lời các câu hỏi trắc nghiệm và Luyện tập 1 – 3 SGK trang 90 – 93.

- GV quan sát và hỗ trợ, hướng dẫn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận:

- Mỗi một câu trắc nghiệm, GV mời một HS trình bày đáp án:

1. A

2. C

3. D

4. B

5. C

6. D

7. B

8. A

- GV mời đại diện 3 HS lên bảng lớp lần lượt trình bày kết quả Luyện tập 1 – 3 SGK trang 90 – 93:

Các chất là hợp chất hữu cơ là: saccharose (C₁₂H₂₂O₁₁), propane (C₃H₈), chloroform (CHCl₃.

- Công thức phân tử của acetone: C₃H₆O.

- Công thức cấu tạo thu gọn của acetone: CH₃–CO–CH₃.

*Hydrocarbon*	*Dẫn xuất hydrocarbon*
C₃H₄, C₄H₆	CH₂O, C₂H₅OH, CH₃COOH, CH₃Cl, CHCl₃, C₃H₇O₂N

- Các HS khác chú ý lắng nghe, đối chiếu đáp án để nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV chữa bài, chốt đáp án, tuyên dương các HS làm nhanh và chính xác.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: HS vận dụng các kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống.
Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, GV hướng dẫn để HS trả lời được các bài tập vận dụng 1 – 2 SGK trang 91 – 93.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời cho các bài tập vận dụng 1 – 2 SGK trang 91 – 93.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS làm các bài tập sau:

Hãy giới thiệu một số hợp chất hữu cơ trong đời sống.
Hãy giới thiệu một số hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon được sử dụng trong đời sống.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời, có thể thảo luận nhóm đôi, kiểm tra chéo đáp án.

- GV quan sát và hỗ trợ, hướng dẫn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Mỗi 1 bài tập GV mời 1 – 2 HS trình bày truớc lớp:

Một số hợp chất hữu cơ trong đời sống:

Acetic acid (CH₃COOH) có trong thành phần của các loại giấm

Urea (CO(NH₂)₂) là một loại phân đạm

Một số hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon được sử dụng trong đời sống:

Nhựa PE (polyethylene) được sản xuất từ ethylene (C₂H₄)

Xăng sinh học E5 chứa ethanol (C₂H₅OH)

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV chữa bài, chốt đáp án, tuyên dương các bạn HS làm tốt.

- GV chú ý cho HS các lỗi sai mắc phải.

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ôn lại kiến thức đã học.

- Hoàn thành các bài tập trong SBT.

- Đọc và tìm hiểu trước nội dung Bài 21: Alkane.

Tìm kiếm google: giáo giáo án Hóa học 9 CTST, giáo án Hóa học 9 chân trời sáng tạo, GA lớp 9 chân trời sáng tạo môn Hóa học, giáo án môn Hóa học 9 CTST