STT

Câu đố

1

Không huyền, là vị của hạt tiêu
Có huyền, công việc sớm chiều nhà nông
Mất đuôi, ăn có ngon không
Dầm tương, dân chúng ruộng đồng dùng quen
Hỏi là chữ gì?

2

Bà già thì thích
Trẻ nít không ưa
Mất huyền, con vật cày bừa cho ta
Thiếu đầu là của ông già
Bay mũ thành thứ dân ta ăn nhiều
Là chữ gì?

3

Tôi là con vật đồng xanh
Giúp người làm ruộng, quẩn quanh cấy cày
Nửa mình trên chặt thẳng tay,
Một châu xuất hiện ở ngay bản đồ
Là chữ gì?

4

Phần đất ở trước hiên nhà
Thêm huyền, da cóc chẳng qua thế này
Nếu nhờ chị “ét” đi ngay
Đồng nghĩa ơn huệ chữ này là chi?

Là chữ gì?

STT

Câu đố

Đáp án

1

Không huyền, là vị của hạt tiêu
Có huyền, công việc sớm chiều nhà nông
Mất đuôi, ăn có ngon không
Dầm tương, dân chúng ruộng đồng dùng quen
Hỏi là chữ gì?

Là chữ cay, cày, cà

2

Bà già thì thích
Trẻ nít không ưa
Mất huyền, con vật cày bừa cho ta
Thiếu đầu là của ông già
Bay mũ thành thứ dân ta ăn nhiều
Là chữ gì?

Chữ trầu, trâu, râu, rau.

3

Tôi là con vật đồng xanh
Giúp người làm ruộng, quẩn quanh cấy cày
Nửa mình trên chặt thẳng tay,
Một châu xuất hiện ở ngay bản đồ
Là chữ gì?

Chữ trâu, âu.

4

Phần đất ở trước hiên nhà
Thêm huyền, da cóc chẳng qua thế này
Nếu nhờ chị “ét” đi ngay
Đồng nghĩa ơn huệ chữ này là chi?

Là chữ gì?

Chữ sân, sần, ân.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu lý thuyết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chuyển giao nhiệm vụ: Yêu cầu HS đọc phần Tri thức ngữ văn về cách giải thích nghĩa của từ, làm việc cá nhân, thực hiện nhiệm vụ sau:

·  Trình bày những kiến thức về cách giải thích nghĩa của từ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả chuẩn bị.

+ Dự kiến khó khăn: Học sinh chưa đọc phần Tri thức ngữ văn, gặp khó khăn trong việc tổng hợp

+ Tháo gỡ khó khăn: Câu hỏi gợi mở để HS trả lời; gọi HS khác giúp đỡ bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

I. Lý thuyết

1. Cách giải thích nghĩa của từ

- Khái niệm: nghĩa của từ là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ…) mà từ biểu thị. Nghĩa của từ được nhận diện thông qua nhận thức, sự hiểu biết của mỗi người.

- Cách giải thích nghĩa của từ:

+ Phân tích nội dung nghĩa của từ và nếu cần có thể nêu phạm vi sử dụng, khả năng kết hợp của từ, chú ý đến sự khác nhau giữa các từ đồng nghĩa (nếu có).

Ví dụ: Hắn (khẩu ngữ) từ dùng để chỉ người ở ngôi thứ ba, với hàm ý coi thường hoặc thân mật.

+ Dùng một (hoặc một số) từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải thích.

Ví dụ: Đẫy đà: to, béo mập => từ đồng nghĩa.

+ Đối với từ ghép, có thể giải thích nghĩa của từ bằng cách giải thích từng thành tố cấu tạo nên từ.

Ví dụ: Tươi trẻ: tươi tắn, trẻ trung.

- Khi giải thích nghĩa của từ cần chú ý đến nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ.

+ Nghĩa gốc: nghĩa ban đầu của từ

Ví dụ: Chân của tôi bị thương sau chuyến leo núi hôm qua.

+ Nghĩa chuyển: nghĩa hình thành trên cơ sở nghĩa gốc.

Ví dụ: Messi là chân sút xuất sắc nhất giải đấu World Cup 2022.