HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV mời 1 bạn lên bảng chỉ vào bản đồ Hình 12.1 và thực hiện yêu cầu:

+ Em hãy chỉ vào bản đồ và đọc tên các nước thuộc khu vực Đông Nam Á. Khu vực Đông Nam Á có bao nhiêu quốc gia.

+ Em hãy kể tên các biển thuộc khu vực Đông Nam Á. Khu vực tiếp giáp với các đại dương nào?

- GV cho HS quan sát video sau:

youtu.be/yAH8V_11zIk

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi và trả lời câu hỏi: Sau khi xem video, em hãy đọc thông tin mục I – SGK tr.52. 53 và trả lời câu hỏi:

+ Trình bày đặc điểm về phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí khu vực Đông Nam Á.

+ Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát bản đồ Hình 12.1 và đọc các thông tin trên bản đồ.

- HS đọc thông tin SGK tr.52, 53 –và thực hiện nhiệm vụ.

- HS thảo luận theo cặp

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên một số cặp đôi lên trình bày về lãnh thổ và vị trí địa lí của khu vực Đông Nam Á.

- GV mời HS nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, tổng kết, chuyển sang HĐ mới.

I. Lãnh thổ và vị trí địa lí

1. Phạm vi lãnh thổ.

- Gồm 11 quốc gia.

- Diện tích: 4,5 triệu km².

- Chia thành 2 khu vực:

+ Đông Nam Á lục địa: Cam-pu-chia, Lào, Mi-an-ma, Thái Lan và Việt Nam.

+ Đông Nam Á hải đảo: Bru-nây, Đông Ti-mo, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po.

+ Có một vùng biển rộng lớn: Biển Đông, biển Xu-la-vê-di, biển Ban-đa, biển Ti-mo, biển Gia-va,…

2. Vị trí địa lí

- Nằm ở phía đông nam của châu Á.

- Nằm trong khu vực chí tuyến của hai bán cầu (từ vĩ độ 28^oB đến vĩ độ 10^oN)

- Là nơi tiếp giáp giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, giữa lục địa Á – Âu và lục địa Ô-xtrây-li-a

3. Ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực

* Thuận lợi:

- Là nơi giao thoa của các nền văn hoá lớn trên thế giới.

- Tạo nên sự đa dạng về địa hình, khí hậu, hệ động, thực vật, khoáng sản,…

- Tạo điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế biển.

- Tạo nên sự năng động về kinh tế, sự đa dạng văn hóa, xã hội.

* Khó khăn:

- Chịu nhiều thiên tai.

- Là nơi cạnh tranh ảnh hưởng giữa các cường quốc trên thế giới.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 6 nhóm và yêu cầu HS quan sát Hình 12.1 – SGK tr.53 và kể tên: Em hãy quan sát Hình 12.1 và kể tên các yếu tố về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực Đông Nam Á:

+ Nhóm 1: Kể tên các dạng địa hình tiêu biểu của khu vực. (Đồi núi, đồng bằng, bờ biển)

+ Nhóm 2: Khí hậu ở Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo có khác nhau không? Khí hậu của hai khu vực như thế nào? (Khí hậu ở 2 khu vực có khác nhau: Đông Nam Á lục địa: khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa; Đông Nam Á hải đảo: khí hậu xích đạo)

+ Nhóm 3: Kể tên các con sông lớn ở khu vực Đông Nam Á. (Sông Mê Nam, sông Mê Công, sông I-ra-oa-đi, sông Hồng,…)

+ Nhóm 4: Hệ thực vật ở ở Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo là gì? (Rừng nhiệt đới ẩm và rừng mưa nhiệt đới)

+ Nhóm 5: Kể tên các khoáng sản tiêu biểu ở khu vực Đông Nam Á. (Dầu mỏ, khí tự nhiên, than, đồng, thiếc,…)

+ Nhóm 6: Kể tên các vùng biển trong khu vực Đông Nam Á. (Biển Đông, biển Phi-líp-pin, biển Xu-la-vê-đi, biển Xu-lu, biển Ban-đa,…)

- GV giữ nguyên nhóm và yêu cầu các nhóm thảo luận thực hiện nhiệm vụ vào Phiếu bài tập: Em hãy đọc thông tin mục II – SGK tr.54, 55, quan sát Hình 12.2 và tìm hiểu về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên:

+ Nhóm 1, 2: Trình bày đặc điểm và phân tích ảnh hưởng của địa hình, đất đai, khí hậu.

+ Nhóm 3, 4: Trình bày đặc điểm và phân tích ảnh hưởng của sông, hồ và sinh vật.

+ Nhóm 5, 6: Trình bày đặc điểm và phân tích ảnh hưởng của khoáng sản, biển.

Hình 12.2. Thác nước, núi lửa và cảnh quan rừng nhiệt đới trên đảo Gia-va (In-đô-nê-xi-a)

- GV cho HS xem video sau để thấy sự khác biệt giữa Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo: youtu.be/aCxoLtTo8OA (0:04 – 3:39)

Đính chính phút 3:24:

+ Đỉnh núi cao nhất Đông Nam Á lục địa là đỉnh Hkakabo Razi (Myanmar) cao 5.881 mét

+ Đỉnh cao nhất Đông Nam Á hải đảo là đỉnh Núi Puncak Jaya (Indonesia) cao: 4.884m

- GV yêu cầu HS vẽ sơ đồ tư duy để hệ thống lại kiến thức về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực Đông Nam Á

(đính kèm cuối mục)

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát bản đồ Hình 12.1 và đọc các thông tin trên bản đồ.

- HS đọc thông tin SGK tr.54, 55, thảo luận nhóm và thực hiện nhiệm vụ.

- HS trao đổi, thảo luận cùng nhau và ghi phần trình bày của nhóm mình trên giấy A2.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi đại diện các nhóm trình bày.

- GV mời HS nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, góp ý, tổng kết nội dung.

- GV chuyển sang HĐ mới.

II. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

1. Địa hình và đất đai

* Đặc điểm:

- Địa hình đa dạng gồm: địa hình đồi núi, địa hình đồng bằng, địa hình bờ biển.

- Địa hình đồi núi:

+ Đông Nam Á lục địa:

• Bị chia cắt mạnh bởi các dãy núi cao theo hướng tây bắc – đông nam hoặc hướng bắc nam, xen kẽ là các cao nguyên.

• Ví dụ: dãy Trường Sơn, dãy A-ra-can, cao nguyên San, cao nguyên Xiêng Khoảng.

+ Đông Nam Á hải đảo:

• Gồm nhiều quần đảo, hàng vạn đảo lớn nhỏ, nhiều đảo có núi lửa đang hoạt động

• Ví dụ: đảo Ca-li-man-tan, đảo Xu-ma-tra, đảo Niu Ghi-nê, dãy Ba-ri-xan, dãy Pe-nam-pô,…

- Địa hình đồng bằng:

+ Gồm đồng bằng châu thổ và đồng bằng ven biển.

+ Ví dụ: Đồng bằng sông Mê Công, đồng bằng sông Mê Nam,…

- Địa hình bờ biển: khá đa dạng, nhiều vũng, vịnh, cồn cát, đầm lầy, bãi biển,…

Vịnh Lan Hạ (Việt Nam)

- Đất đai: có hai nhóm đất chính:

+ đất feralit: khu vực đồi núi.

+ đất phù sa: khu vực đồng bằng

* Ảnh hưởng:

- Thuận lợi:

+ Đất feralit thuận lợi trồng cây công nghiệp, chăn nuôi, phát triển lâm nghiệp, du lịch,…

+ Đất phù sa: phát triển nông nghiệp lúa nước.

+ Địa hình đồng bằng: thuận lợi định cư, phát triển công nghiệp, dịch vụ.

- Khó khăn:

+ Địa hình đồi núi:

• Khó khăn trong phát triển giao thông, định cư.

• Vấn đề xói mòn, sạt lở đất.

+ Địa hình đồng bằng: dễ ngập lụt, xâm nhập mặn.

2. Khí hậu:

* Đặc điểm:

- Phân hóa đa dạng với kiểu khí hậu khác nhau:

+ Đông Nam Á lục địa và phần lớn lãnh thổ Phi-líp-pin: khí hậu nhiệt đới gió mùa, có 2 mùa rõ rệt.

+ Đông Nam Á hải đảo: khí hậu xích đạo và cận xích đạo

Bản đồ Đông Nam Á theo phân loại khí hậu Köppen

* Ảnh hưởng:

- Thuận lợi: phát triển nông nghiệp nhiệt đới với nhiều sản phẩm có giá trị xuất khẩu.

- Khó khăn: thiên tai gây khó khăn cho sản xuất và đời sống.

3. Sông, hồ

* Đặc điểm:

- Mạng lưới sông phát triển.

- Tập trung ở Đông Nam Á lục địa.

- Tiêu biểu: sông Mê Công, sông I-ra-oa-đi, sông Ca-pua,…

- Chế độ nước theo mùa.

- Có nhiều hồ nước ngọt: Biển Hồ.

* Ảnh hưởng:

- Thuận lợi:

+ Phát triển giao thông đường thủy.

+ Đánh bắt và nuôi trồng thủy sản.

+ Sản xuất điện.

+ Phát triển du lịch.

- Khó khăn:

+ Độ dốc lớn, nhiều thác ghềnh gây trở ngại cho giao thông.

+ Lũ lụt gây thiệt hại về người và tài sản.

4. Sinh vật

* Đặc điểm:

- Diện tích rừng rộng lớn (~ 2 triệu km²).

- Đa dạng sinh học cao: rừng mưa nhiệt đới và rừng nhiệt đới ẩm.

- Đa dạng về hệ sinh thái: hệ sinh thái rừng nguyên sinh, rừng ngập mặn, rạn san hô,…

* Ảnh hưởng:

- Thuận lợi: Phát triển lâm nghiệp, thủy sản, du lịch,…

- Khó khăn: Chú ý vấn đề môi trường và suy giảm đa dạng sinh học.

5. Khoáng sản

* Đặc điểm:

- Nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú.

- Tiêu biểu: thiếc, đồng, sắt, than, dầu mỏ, khí tự nhiên,…

* Ảnh hưởng:

- Thuận lợi:

+ Cung cấp nguyên, nhiên liệu cho nhiều ngành kinh tế.

+ Là nguồn hàng xuất khẩu của một số quốc gia.

- Khó khăn: Quá trình khai thác gây ô nhiễm môi trường.

6. Biển

* Đặc điểm:

- Có vùng biển rộng lớn.

- Nằm trong khu vực nội chí tuyến.

- Tiêu biểu: Biển Đông, biển Phi-líp-pin, biển Xu-la-vê-đi, biển A-ra-phu-ra,…

- Đường bờ biển nhiều vũng, vịnh, đầm phá.

- Tài nguyên khoáng sản và sinh vật phong phú.

* Ảnh hưởng:

- Thuận lợi: Phát triển các ngành kinh tế biển:

+ Nuôi trồng và đánh bắt thủy sản.

+ Khai thác khoáng sản.

+ Giao thông vận tải biển.

+ Du lịch biển.

- Khó khăn:

+ Khai thác quá mức nguồn tài nguyên.

+ Ô nhiễm môi trường biển.